الگو كيست؟

يكي از مباحث اصلي جامعه شناسي آموزش است بسياري از متخصصين انسان شناسي معتقدند براي آن كه بتوان فرهنگ يك جامعه را تغيير داد بايد به ساختن الگو ها اقدام كرد. اين الگو هاچه كساني مي باشند ؟ شايد بسياري از ما اصطلاح مشاهير(celebrities)را شنيده باشيم مشاهير كساني هستند كه در جامعه به دلايل خاصي مشهور هستند مي توان از سياستمداران باشند و يا مردان و زنان حوزه هاي مختلفي كه در جامعه وجود دارد در بين مشاهير بيشترين از سه حوزه موسيقي ,سينما ,ورزش هستند. اين زنان و مردان بقدري زير ذره بين نگاه رسانه ها و پس از آن مردم هستند كه مي توانند بسياري از تغييرات اجتماعي را بوجود آورده و يا در روند آن موثر باشند و به همين دليل است كه شاهديم ستارگان سينمائي مشهور جهان به نقاط محروم جهان مي روند و يا شاهد كنسرت ها و مسابقه هاي ورزشي خيريه هستيم در اين مجال چون سخن از باب ورزش است به ذكر نمونه هائي چون مايكل شوماخر و روبرتو باجو و بسياري از ديگر ورزشكاران اشاره مي كنيم كه در عرصه خدمات خيريه با استفاده از پديده شهرت و يا به بياني الگو بودنشان توانسته اند موفق باشند. چرا راه دور برويم در ورزش ما بهترين نمونه حركت سينمائي ها و ورزشكاران در هنگام وقوع زلزله بم بود و يا قديمي هاي ما به ياد دارند كه چگونه زنده ياد غلامرضا تختي خود پاي پياده در خيابان شهر تهران كمك براي بازماندگان زلزله بوئين زهرا جمع كرد. سخن از زلزله شد به ياد مي آوريم چگونه يورگن كلينزمن بازيكن سابق تيم ملي آلمان و سرمربي اين تيم و سرمربي فعلي تيم ملي ايالات متحده در هنگام وقوع زلزله رودبار فرياد مظلوميت ملت ما را در هنگام جام جهاني 1990 و در اوج اقتدار تيم ملي آلمان زد. چند روز گذشته شاهد حركتي خود جوش در نزد تماشاچيان ديدار دو تيم شهرداري تبريز و تراكتور سازي تبريز بوديم كه با حركت نمادي سخن از فاجعه زيست محيطي درياچه اروميه زدند. تماشاچيان تبريزي كه هفته قبلش با بي مهري هم وطنان گيلاني خود در ورزشگاه شهيد عضدي رشت مواجه شده بودند هفته بعد با حركتي بسيار فرهنگي و فارغ از هر گونه جناح و دسته بندي سياسي از درياچه اروميه اي گفتند كه از آن تيم تراكتور سازي و شهرداري نيست بلكه متعلق به همه ايران است.

 مي پرسيم چرا بازيكنان و سرمربيان دو تيم در اين امر شريك نبودند ؟ درياچه اروميه تنها مسئله نيست تخريب جنگلهاي شمال كشور نمي توانست با رهبري ورزشكاران گيلاني و مازندراني ياد آوري در ميدانهاي ورزشي داشته باشد ؟

حكايت ديگر آلودگي هوا در تهران و شهرهاي بزرگ ديگري چون اصفهان است تا به حال چند بار فوتباليستهاي شهير تيمهاي اين شهر تهران حركتي نمادين در جهت اعلان اين مشكل جدي كرده اند ؟ فوتباليستهاي استقلال و پرسپوليس و ذوب آهن و سپاهان سرمايه بزرگي از فوتبال اين كشور را تشكيل مي دهند اين آقايان نمي توانستند يك روز به صورت نمادين پشت اتوموبيلهاي گران قيمت خود ننشسته و با پياده روي و انجام تمرين هاي خود در ميدانهاي بزرگ شهر در امر آگاهي دادن به جامعه غافل ما كمكي كنند ؟

امروز كارلوس كي رش مي گويد مي خواهد از چهره هائي چون فرهاد مجيدي و علي كريمي كاپيتانهاي تيمهاي آبي و قرمز براي آوردن تماشاچي به استاديوم براي تشويق تيم ملي در برابر مهمترين حريف ايران در گروهش يعني اندونزي !! استفاده كند. صرف نظر از اين اظهار نظر عجيب جناب كي رش مي پرسيم چه اشكالي داشت از بازيكناني چون كريمي و مجيدي ... كه ريشه اي تهراني دارند در جهت هاي اجتماعي مثبت ديگري چون هشدار براي آلودگي هواي تهران استفاده مي شد ؟ آيا اشكالي داشت از ميداوودي و حمودي و شجاعي كه از خوزستاني هاي معرف فوتبال ما بود در مورد آلودگي آب و هواي خوزستان بهره مي گرفتيم ؟ آيا كاپيتان نويد كيا نمي توانست در مورد آلودگي شهر اصفهان استفاده كرد ؟ مازيار زارع نمي توانست در مورد تخريب جنگلهاي شمال حركتي انجام دهد ؟ به ياد داشته باشيم وطن پرستي تنها اين نيست كه در اعتراض به تغيير نام خليج هميشه فارس خود داشته باشيم و بعد ليگ برتر خود را ملقب به جام ايرانسل كنيم !! وطن پرستي اين نيست كه حكايت خليج فارس را سر دهيم و بعد شاهدي باشيم كه در بازي ايران و برزيل يكي از فوتباليستهاي معروف اين ديار چون استيلي بنشيند و به گزافه گوئي مفسر اماراتي كه خليج فارس را به نام ديگر مي خواند بي تفاوت باشد و بعد او را باغيرت بخوانيم. وطن پرستي اين است كه همگي با هم براي اعتلاي اين ديار دست در دست هم دهيم به ياد داريم آن شعر معروفي كه همه ما و از جمله اين فوتباليستهاي ما در دوران مدرسه خواندند؟

دست در دست هم دهيم به مهر/ ميهن خويش را كنيم آباد

امروز در ورزشگاه صد هزار نفري تبريز اتفاق بزرگي از بعد فرهنگي افتاده است. اتفاقي كه بايد به اصطلاح الگوهاي ما در ميدان سبز مي كردند و مردم را آگاه مي كردند اما اين مردم آگاه آذربايجان بودند كه بر خلاف جهت انجام دادند از آقايان فوتبالي كه خود را اسطوره و قهرمان و پهلوان مي دانند و هر روز اطلاعيه مي دهند و بيانه بر سر هم مي كوبند و انواع و اقسان القاب چون " گروهبان قندلي " و " گنده باقالي " به هم مي دهند مي پرسيم آيا از تماشاگران تبريزي چيزي ياد گرفتيد ؟ از جناب ژنرال مي پرسيم شما كه اين همه بابت سقف قراردادها فريادتان به آسمان رفت كمي به سكوهاي ورزشگاه تبريز نگاه كرديد ؟ از مسئولين ستادهاي منشوري و... مي پرسيم شما كه از فرهنگ سخن مي گوئيد تا به حال فكر كرده ايد كه كمي به مسائل مهمتري كه از نگاه فوتبال قابل مطرح كردن است مي توانيد بپردازيد؟

آري تختي شدن سخت است و بسيار مشكل خواهد بود كه در ميان اين همه ستاره كسي چون روبرتو باجو و كلينزمن پيدا كرد.

كاش اين فوتباليستهايئي كه اينقدر دنبال مدل مو وريش و ابرو هستند و يا درد سقف قراردادي كه اينقدر تبديل به درد بي درمانشان شده است كمي الگوي درستي بودند اما باز هم گلي به جمال تماشاچي كه دغدغه فوتبال آنقدر بزرگ نيست كه درد زيست محيطي ميهنش را از ياد ببرد