پشت پرده دعوای کفاشیان-ضرغامی /فدراسیون به دنبال 130میلیارد از درآمد 270 میلیاردی تلویزیون از فوتبال

هر هفته که بازی های لیگ پخش تلویزیونی نشوند ، سازمان لیگ رقمی بین 2.5 تا 3 میلیارد تومان ضرر می کند اما این رقم برای تلویزیون هم کمتر از ضرری نیست که فوتبالی ها می کنند.

این بار کفاشیان و تاج ایستاده اند تا جنگ کهنه را یکسره کنند ، آنها که توانسته اند به پشتوانه حمایت وزارت ورزش این بار کاری کنند که شورای تامین بیانیه ای برای الزام فوتبالی ها به پخش بازی ها ندهد. در سوی مقابل اما تلویزیونی ها هم هنوز حرف شان یک کلام است:22 میلیارد تومان!

تلویزیون البته حامیان با نفوذی هم در مجلس شورای اسلامی دارد از شجاعی کیاسری گرفته تا بیژن نوباوه که می گویند چون دولت بودجه ای برای خرید حق پخش در نظر نگرفته ، تلویزیون نمی تواند درآمدهای حاصل از آگهی های فوتبال را به فدراسیون و باشگاه ها بدهد. به گفته آنها صدا و سیما در آن صورت برای پرداخت بیش از 10 هزار کارمندش به مشکل می خورد. ضرغامی هم در آخرین روزهای مدیریتش بر رسانه ملی منطقش این است که با بمباران پخش فوتبال های بزرگ خارجی زیر بار پرداخت پولی بیشتر از این به کفاشیان و دار و دسته اش نمی رود.

قصه حق پخش سری دراز دارد. حقی که باید قبل از همه باشگاه ها پیگیرش باشند. آنها که طبق مقررات بیش از 80 درصد درآمدهای حاصل را بین خود تقسیم می کنند اما از همان نخستین بار که محسن صفایی فراهانی به دنبال حق پخش افتاد ، این فدراسیون فوتبال بود که برای برآورده کردن نخستین شرط فوتبال حرفه ای پا پیش گذاشت. پخش تلویزیونی به همراه تبلیغات محیطی در بسیاری از کشورها بیش از 60 درصد هزینه های تیم های فوتبال حرفه ای را تشکیل می دهند اما این رقم برای لیگ ایران گاه به سختی به 20 درصد می رسد. در اوایل دهه 80 اما محسن صفایی فراهانی که عضو فراکسیون اکثریت مجلس شورای اسلامی وقت بود به دنبال گره کور حق پخش رفت. او که تازه با کمک مستشاران خارجی توانسته بود لیگ حرفه ای ایران را بنا بگذارد ، می دانست تزریق مستقیم دولت در فوتبال عایدی مهمی ندارد. صفایی توانست طرحی را در مجلس به تصویب برساند که توفانی به پاکرد. ریاست وقت صدا و سیما این طرح را مغایر با قانون اساسی می دانست و اعتقاد داشت فوتبال ایران از خزانه دولت تغذیه می کند و امکان پرداخت پولی دوباره به فوتبال از خزانه حکومتی نیست.

این گفته رئیس صدا و سیما را شورای نگهبان قانون اساسی تائید کرد اما مجلس پای حکم خود ماند تا پرونده دعوای فوتبال به شورای تشخیص مصلحت نظام برود . جایی که علی فتح الله زاده و اکبر غمخوار مدیران وقت دو تیم استقلال و پرسپولیس با این پیش فرض که صدا و سیما تنها بازی های آنها را پخش می کند با تلویزیون به تعامل رسیدند و در ازای 2 میلیارد تومان برای یکسال پرونده قانون مورد مجادله را مختومه کردند و حق پخش هم تقریبا برای نزدیک به 10 سال به بایگانی سپرده شد .

در این سال ها ریاست صدا و سیما عوض شد ، صفایی که فوتبال را به گفته خودش به نامادری سپرده بود ، از مجلس رفت و همزمان با روی کار آمدن اصولگرایان ، ریاست مجلس را علی لاریجانی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی به دست گرفت. لاریجانی دست بر قضا همان کسی بود که پیش از این به عنوان رئیس سازمان صدا و سیما به جنگ فدراسیون فوتبال رفته بود. در فوتبال هم هر ساله هزینه ها بیشتر و بیشتر شد. فوتبالی که قیمت هایش میلیاردی شدند و شرکت های بزرگ دولتی تامین کننده این چرخه بودند. پولی که در اواخر دولت اول احمدی نژاد با دلار 1000 تومانی ، از سوی محمد علی آبادی 400 میلیارد تومان تخمین زده شد.

همزمان با تغییرات سیاسی در این دهه ، ساختارهای فوتبال حرفه ای آسیا هم جدی و جدی تر می شد تا اینکه ایران برای داشتن نمایندگان آسیایی غیر از اصلاح بخشی از نقیصه های حرفه ای لیگ و ساخت سندهایی برای اثبات داشتن زیرساخت های حرفه ای مکلف به عقد قرارداد مالی با تلویزیون برای پخش بازی های لیگ برتر شد. قراردادی که در ابتدا کفاشیان می گفت باید 150 میلیارد تومان باشد و از مشتری دست به نقد خارجی برایش سخن گفت اما در نهایت با رقمی معادل 13 میلیارد تومان به امضاء رساند . البته فدراسیون برای 3 سال تبلیغات محیطی فوتبال را هم به کنسرسیومی داد که یکی از سهامدارانش بخش بازرگانی صدا و سیما بود تا تلویزیون بخشی از درآمدهای حاصل از آگهی های محیطی و پخش بازی ها را به سازمان لیگ و باشگاه ها بپردازد. این رسما اولین باری بود که تلویزیون حاضر به پرداخت پولی هرچند ناچیز به فوتبال می شد.

قانون نظام جامع باشگاهداری در مجلس خاک می خورد. نه اراده ای در دولت هست و نه فدراسیون نشین ها بعد از چند دیدار توانسته اند نمایندگان را به تسریع روند رسیدگی به این طرح ترغیب کنند. فوتبالی ها از ابتدای امسال با حمایت وزارت ورزش به دنبال حق پخش هستند. کفاشیان که زیر بار فشار مجلسی ها برای استعفاء ، وزارت ورزش برای برکناری معاونانش و اعضای منتقد هیات رئیسه برای تفویض اختیارات به آنها نمی رود ، این بار دست به ریسکی بزرگ زد و راه ورود دوربین ها به ورزشگاه را بست. کفاشیان و تاج که انتظار داشتند در ابتدای امسال بتوانند تلویزیون را متقاعد کنند که سهم فوتبال را چند برابر کند وقتی با درخواست 160 میلیاردی شان تنها توانستند پیشنهاد 18 میلیاردی تلویزیون را تا 22 میلیارد بالا بیاورند برای وعده هایی که به وزارت ورزش و باشگاه های دولتی داده بودند به مشکل خوردند. آنها آگهی های محیطی شان را 80 میلیارد تومان فروخته بودند و می خواستند حداقل در چانه زنی ها رقمی مشابه را از تلویزیون بگیرند تا بیش از 50 درصد بسیاری از تیم های لیگ برتری را تامین کنند.

مدیران فدراسیون برای دو هفته متوالی راه ورود دوربین ها به استادیوم ها را بستند .اتفاقی که حداقل ضرری 5 میلیاردی برای شان به همراه داشته اما هنوز می گویند پا پس نمی کشند. در سوی مقابل تلویزیون هم که عمر مدیریت رئیس اش به شماره افتاده، تلاش می کند با پخش فیلم های تلویزیونی خارجی و البته تیزرهای بازی های خارجی است که در ساعات دیگری از روز روی آنتن می برد، وانمود کند که فوتبال داخلی دیگر برای اش اهمیتی ندارد.

حسن تقدس نژاد معاون مالی صدا و سیما، بالاترین مقام این سازمان است که حاضر شده پای میز مذاکره با مدیران ارشد فدراسیون فوتبال بنشیند. او هنوز حرفش همانی است که بوده. می گوید تلویزیون نمی تواند بیشتر از 22 میلیارد تومان برای این فصل به فوتبال بدهد، مگر اینکه مجلس قانون متمم بودجه داشته باشد. شرطی که بیژن نوباوه عضو هیات نظارت بر صداوسیما آن را غیرقابل انجام می داند. او می گوید:« این بودجه را باید دولت در ابتدای سال می دید و برای تزریق به فوتبال در نظر می گرفت.» دلایل نوباوه برای رد درخواست فدراسیون، همانی است که بیش از یک دهه قبل روسای وقت تلویزیون در برابر صفایی فراهانی می گفتند. این بار اما کفاشیان و تیمش برابر گفته های تلویزیونی ها استدلالی دیگر دارند. بازی های لیگ در ساعات مرده روز پخش می شوند اما این تایم مرده تلویزیون را فوتبال لیگ به بهترین زمان پخش روزانه بدل می کند.

هوشنگ نصیرزاده رئیس کمیته تدوین مقررات فدراسیون فوتبال در این باره می گوید:« تلویزیون نمی تواند برای خرید سیگنال های فوتبال پولی بپردازد چون صدا و سیما دولتی است اما در همین قانون آمده آنها برای تامین امور خدماتی شان می توانند از بخش های خصوصی خدمات بخرند. این همان کاری است که برای ساخت سریال ها یا تله فیلم ها و یا پخش فوتبال های خارجی شان انجام می دهند. حالا فوتبال هم می گوید سالانه بخش عمده ای از تایم برنامه های تلویزیون از فوتبال تامین می شود و تلویزیون همان طور که برای سریال ها پول می دهد باید برای این بخش هم پول بپردازد.» فوتبالی ها برای این استدلال شان به عدد و رقم هم متوسل شده اند و همه چیز را روی کاغذ آورده اند. عزیز محمدی رئیس اتحادیه فوتبال کشور در این باره به خبرآنلاین می گوید:« این تنها یک فرمول ساده است. ما حساب کردیم تلویزیون بیش 270 میلیارد تومان در سال از فوتبال پول در می آورد. این درآمد حاصل از پخش 70 بازی زنده از شبکه سراسری در لیگ و جام حذفی است و البته نزدیک به 200 بازی در سیمای استانی . کافی است این 70 بازی را ضرب در 90 دقیقه کنید و عدد بدست آمده را در جدول تولید سریال های تلویزیونی آن هم به احتساب سریال های درجه متوسط شان صرب کنیم. این کار را برای بازی های استانی با ضریب یکچهارم انجام بدهیم و تعرفه آگهی ها را با میانگین هر بازی 10 دقیقه در رقم کف آگهی های تلویزیونی برای هر دقیقه ضرب کنیم. حالا به این ها ساعت های ماهانه برنامه 90 و آگهی هایش را اضافه کنیم. این رقم در بدبینانه ترین حالت از 270 میلیارد تومان  هم عبور می کند. فدراسیون فوتبال می گوید نیمی از این پول را تلویزیون به فوتبال بدهد. »

بر اساس محاسبات مدیران فدراسیون، صدا و سیما حتی اگر نیمی از 270 میلیارد درآمدش را به فوتبال بدهد، باز هم سود سالیانه هنگفتی خواهد داشت اما مدیران این سازمان بی رقیب می گویند روی ریال به ریال این پول برنامه ریزی کرده اند. آنها که امسال برای پخش بازی های جام جهانی نزدیک به 100 میلیارد و برای بازی های والیبال لیگ و جام جهانی هم رقمی نزدیک به 20 میلیارد تومان هزینه کرده اند و البته برای هر کدام از سریال های شان ارقام میلیاردی می پردازند، می گویند پولی ندارند که به فوتبال بدهند . برخی پیش بینی ها حاکی از اآن است که صدا و سیما بزودی با چالشی بزرگتر روبرو می شود و هر هفته باکس مهمی از تبلیغات شان را از دست می دهد، 90 به عنوان درآمدسازترین برنامه تلویزیون هم که تنها برای حضور فرهاد مجیدی توانست 15 دقیقه آگهی داشته باشد ، با ممنوعیت حضور دوربین ها در ورزشگاه با مشکلی اساسی روبرو می شود.

تلویزیون حالا وارد بازی باخت - باختی شده که ضررش کمتر از فدراسیون فوتبال نیست. با این تفاوت که فوتبال برای رسیدن به حقی طبیعی هزینه می دهد و تلویزیون از جیب می بازد وبا کاهش هرچه بیشتر اعتماد عمومی دست و پنجه نرم می کند.  این چالش هرچه به دربی نزدیک شود ، بیشتر و بیشتر خواهد شد.  تلویزیون حتی اگر برابر قانون مجری انحصاری تولید و فروش سیگنال در کشور باشد و فدراسیون فوتبال نتواند به مشتریان میلیاردی اش برای فروش سیگنال بازی ها بنازد اما به ازای نرفتن دوربین هایش به ورزشگاه ضرری بزرگتر از فوتبال را تجربه می کند. کفاشیان ، تاج و البته مدیران باشگاه ها این بار وارد نبردی شده اند که در پایانش اگر پیروز باشند ، افتخاری بزرگ را به کارنامه مدیریتی شان می افزایند و عجیب است که با وجود منتقدان بالقوه ای که دارند، در این مبارزه حمایت بخش زیادی از مردم و دست اندرکاران فوتبال را پشت سر احساس می کنند. شاید آنها در خواب هم نمی دیدند که پس از شکست سه تیم نوجوانان، جوانان و امید در مسابقات قاره ای، نتایج نظرسنجی چند سایت معتبر درباره حق پخش به طرز حیرت آوری به نفع شان باشد. این نظرسنجی ها نشان دادند که به صورت میانگین بیش از 70 درصد مردم در تقابل با صدا و سیما، حق را به فدراسیون فوتبال می دهند و همه این ها در شرایطی است که مجریان و گزارشگران صدا و سیما این روزها - احتمالا به دستور مدیران مافوق شان- سخت در تلاشند تا وانمود کنند که این رسانه، می تواند با پخش فوتبالهای خارجی و فیلمهای اکشن آمریکایی، کاری کند که مخاطب خلاء فوتبال داخلی را حس نکند.