اثر پروانه ای درخشان

نخستین بار ادوارد لورنتس این نظریه را مطرح کرد که تغییرات جزئی اولیه گاه به تغییرات شدید در آینده می انجامد. وی مقاله ای ارائه داد با این عنوان که: «آیا بال زدن پروانه ای در برزیل می تواند باعث ایجاد تندباد در تگزاس شود؟» این پدیده در اصطلاح عامیانه به «اثر پروانه ای» مشهور شد.

با این مقدمه کوتاه به سراغ چهاردهمین دوره ی لیگ برتر میرویم. روزگار ملوک الطوایفی سرخپوشان که هر روز یک مدیر و یک مربی سر بر می آورد و اعلام وجود می کرد و روز دیگر سرنگون میشد. یک روز مانوئل ژوزه را با عنوان «فرگوسن مصر» با سلام و صلوات می آوردند، روز دیگر سر تمرین راه نمی دادند و "دبه" می کردند. یک روز دایی با قبای یک ناجی به تیم نزول اجلال می کرد و روز دیگر هنوز با لباس تمرین بود که جانشینش «درخشان» را معارفه می کردند.

در چنین روزگار پرآشوبی حمید درخشان با شعار «با همین تیم میتوان قهرمان شد» سکان هدایت تیم را در دست گرفت و در رتبه نهم تحویل داد. هافبک خوشفکر سابق پرسپولیس با کسب ۲۰ امتیاز از ۱۷ بازی ضعیف ترین مربی تاریخ قرمزها در همه ی ادوار لیگ لقب گرفت. درخشان در هفت ماهی که بر عرشه ی کشتی سرخ نشسته بود روزهای پرماجرایی را تجربه کرد. به سایپا، سپاهان، ذوب آهن، نفت، فولاد، تراکتور و ملوان باخت اما دربی را برد. در آسیا لخویا و بنیادکار را برد و به النصر باخت. این نوسانات در خریدهای حمیدخان نیز مشهود بود. او از یکسو با خرید نوبرانۀ خوزه تادئو، بابک حاتمی، مهدی جعفرپور و مسعود همامی پرسپولیس را به دردسر بسیاری انداخت تا جاییکه آثار دو مورد آخر همچنان گریبانگیر پرسپولیس است. از سوی دیگر با خرید گابریل، علی علیپور و تا حدی خالقی فر شم بازیکن شناسی خود را به رخ کشید.

در زمان درخشان رختکن پرسپولیس روزهای ناآرامی را تجربه کرد. کشمکش و درگیری بازیکنان نشان میداد حمیدخان از اقتدار و اتوریته کافی برخوردار نیست تا جاییکه علی فاطمی بازیکن ناشناخته سرخپوشان هم به او معترض میشد. لگد زدن حقیقی به تابلوهای تبلیغاتی و خمیازه های کشدار صادقیان از ماندگارترین تصاویر دوران درخشان به شمار میروند که تا حد زیادی کیفیت آن روزها را مقابل چشمانمان می آورند.

بزرگترین چالش حمید درخشان اما درون دروازه بود. جایی که پرسپولیس با حضور نیلسون گلر باتجربه و متعصب پس از سالها آرامش را تجربه می کرد اما علی دایی در اقدامی عجیب سوشا مکانی را به تیم اضافه کرد تا میراث او برای درخشان دو گلر اصطلاحا هم سطح و یک دردسر واقعی باشد. راهکار درخشان برای رهایی از این بحران سیستم چرخشی بود. مشابه آنچه پیشتر مورینیو در رئال در پیش گرفت و عملا به زیان کاسیاس و دیه گو لوپس تمام شد. استراتژی درخشان هم مانند همتای پرتغالی کارآمد نبود. نیلسون مطمئن که فقط در یکی دو مسابقه بزرگ متزلزل نشان داده بود با ادامه ی این روند دچار استرس و اضطراب شد. مکانی نیز انواع و اقسام اشتباهات را در چارچوب دروازه مرتکب شد تا همگان رای به خروج او در نقل و انتقالات نیم فصل بدهند.

چند بازی پایانی با نیمکت نشینی مکانی توام شد تا حدس هواداران به یقین بدل شود. شورش بی دلیل سوشا پیش از بازی با راه اهن و نسبت دادن کلمات منشوری به درخشان در حضور همه بازیکنان هم مزید بر علت شده بود که ناگهان خبری عجیب در شهر پیچید؛ حمید درخشان در نقل و انتقالات نیم فصل عذر گلر برزیلی را خواست تا به زعم خودش سوشا مکانی را بعنوان سرمایه ملی حفظ کند! اتفاقات پشت پرده و بهانه های درخشان برای حفظ مکانی هرچه بود، این سرمایه نه تنها به کار پرسپولیس درخشان و ایضا برانکو نیامد که در یک سال و نیم آتی بلایا و مصایب بسیاری را نیز باعث شد.

اگر اثر پروانه ای درخشان را در این زمینه در نظر بگیریم می بینیم که با یک انتخاب اشتباه و البته پر حرف و حدیث و پر شبهه چه لطمات جبران ناپذیری به پرسپولیس وارد کرد. ناکامی سرخها در کسب قهرمانی فقط بسبب دو گل را در یک سوی معادله بگذارید و در سوی دیگر گلها و امتیازات فراوانی که بر روی اشتباهات مستقیم مکانی به ضرر آنها ثبت شد. درگیری بی دلیل مکانی با عمران زاده پس از سوت دربی، سه جلسه محرومیت را به ارمغان آورد تا پرسپولیس سه بازی ابتدای لیگ را با ۸ گل در کیسه آغاز کند. درگیریهای بی پایانی که در جام حذفی نیز گریبان سرخها را گرفت. آنجا که با مداخله ی بیجا و اعتراضات شدید در بازی ملوان موجبات محرومیت او از بازی ذوب آهن را فراهم ساخت تا با مشارکت ایمان صادقی، جهانبازی و قدیمی پور چهار ضلع حذف پرسپولیس را فراهم کنند.

کسی نمیداند، شاید اگر اتفاقات فوتبالی در انتخاب درخشان مؤثر بود، اگر مکانی بجای راه های غیر مرسوم در همان نیم فصل مسیر درست را در پیش میگرفت، پیش از آنکه ماجرای عکسهای جنجالی و زندان و شلوار کذایی پیش بیاید، به تیمی کم حاشیه تر می پیوست، هم خودش دوران طلایی فولاد را تکرار میکرد و چه بسا امروز گلر ثابت تیم ملی بود و هم پرسپولیس شاهد موفقیت را در آغوش میگرفت. اینجاست که یک انتخاب کوچک، چنین نتایج شگفت انگیزی دارد تا از خودمان بپرسیم براستی بال زدن پروانه ای میتواند تندباد را باعث شود؟