برای 75 سالگی علی پروین

سلطانی با آن تبخال خاص گوش لب، کسی که قواعد کار کردن در فوتبال ایران را خوب بلد بود و در محبوبیت نظیر نداشت؛ علی پروین.

جذبه، ابهت، محبوبیت، بلد بودن قواعد و البته هوش بی بدیل در وسط زمین و در ادامه روی نیمکت؛ این تعاریفی از علی پروین، ستاره و مرد اول فوتبال ایران برای سه دهه هستند.

جز یک دهه اخیر شاید صفحه ای در دفتر فوتبال ایران و تاریخ باشگاه پرسپولیس نباشد که نامی از علی پروین در آن دیده نشود. سلطان محبوب پرسپولیسی ها در دهه 50، 60 و 70، نقش مهمی برای دوام آوردن این باشگاه در تاریخ ایفا کرده و اسمش مترادف با نام پرسپولیس است؛ شاید جمله ای کلیشه ای باشد، اما علی پروین، شناسنامه این باشگاه امروز 75 ساله شده است.

هافبک خلاق و طراح دهه 50 یه یکباره و در بحبوحه اتفاقات اوایل انقلاب، تبدیل به مرد اول پرسپولیس شده و به قول خودش این باشگاه را در صندوق عقب ماشین خود اداره کرد. روزهای تلخ و شیرین زیادی را دید و زیرکانه بلد بود چگونه سال ها نام خودش را در صدر نگه دارد.

ستاره بااستعداد فوتبال ایران در رده ملی و باشگاهی به اغلب افتخارات ممکن دست یافت. سبک و ادبیات خاص خودش را در مربیگری داشت و به قول خودش پیشنهاد 500 هزار دلاری کریستال پالاس را رد کرد، چون علاقه ای به غربت نشینی نداشت.

فقط کیفیت فنی اولویت علی پروین برای قرار گرفتن در ترکیب ثابت نبود و در واقع بازیکن باید به دل سلطان می نشست. منظورم این است که مثلا ممکن بود کوروش برمک، علی باغمیشه دو آقای گل اواسط دهه 70 در کنار بهنام سراج هر سه روی نیمکت مشغول تماشای قرار گرفتن پایان رافت در ترکیب ثابت باشند. یا با همین تئوری وحید قلیچ پرسابقه ترین دروازه بان اتریخ پرسپولیس لقب بگیرد.

چشمانش موقع عصبانیت کاسه خون می شد و کسی جرات چشم در چشم شدن با سلطان را نداشت. مثلا یک بار هواداران پرسپولیس در حال تشویق بهروز رهبری فرد نیمکت نشین بودند که این کار به مذاق علی پروین خوش نیامد؛ پس وسط بازی بلند شده، به سمت جایگاه شماره یک پشت نیمکت خود رفته و دست کمر و چپ چپ برای لحظاتی به هواداران نگاه کرد؛ باور کنید اغراق نمی کنم اما دیگر صدا از دیوار هم درنیامد.

استاد پرورش دادن ستاره بود؛ در دهه 60 با هنرنمایی فوق ستاره هایی چون فرشاد پیوس، ناصر محمدخانی، مجتبی محرمی، حمید درخشان و .... به تمامی افتخارات ممکن دست یافته و پرسپولیسی بی نظیر و فراموش نشدنی برای هواداران ساخت.

اما قواعد بازی را خوب بلد بود؛ به سرعت خود را با شرایط جامعه تطبیق داده و بعد از انقلاب کم کم تبدیل به نفر اول پرسپولیس شد. اینقدر محبوب بود که برکنار شدنش مصادف شد با آتش بازی در استادیوم آزادی. اما دفعه دوم و بعد از ناکامی در تیم ملی به یکباره و برای چند سال از فوتبال محو شد.

مرد شماره یک هواداران بود؛ وقتی سال 77 وقتی بعد از پنج سال هدایت پرسپولیس را به عهده گرفت، استادیوم کارگران اندازه یک بازی رسمی تماشاگر به چشم خود دید. کسی جرات سرشاخ شدن با علی پروین را نداشت و اگر هم می شد عاقبت خوبی نداشت. محمد مایلی کهن یک بار در تابستان سال 79 مدعی شد رفاقت با سلطان اتوبان یک طرفه است و به سرعت پاسخ این مصاحبه جنجالی را روی سکوهای آزادی تماشا کرد.

محبوبیت کسی بیشتر از خودش را بر نمی تافت. کافی بود نامت از علی پروین بیشتر روی سکوها شنیده شود و این مصادف با پایان کارت در فوتبال ایران یا حداقل پرسپولیس بود. ستاره های بزرگ و محبوبی چون احمدرضا عابدزاده، علی دایی و مهدی هاشمی نسب خوب می دانند چه می گویم.

در 36 سالگی آقای گل فوتبال ایران شد و پوکر می کرد. اولین افتخار فوتبال ایران بعد از انقلاب با هدایت علی پروین در پکن رقم خورد و او طی چند ماه ایران را قهرمان آسیا و پرسپولیس را قهرمان جام در جام کرد. تنها حسرت بزرگ سلطان اما شاید ناکامی در فتح جام باشگاه های آسیا با پرسپولیس بود، افتخاری که بارها تا آستانه آن پیش رفت و در نهایت ناکام ماند.

در یک دو دهه اخیر نام چندانی از علی پروین در فوتبال شنیده نشده است. تقلای بی نتایجه برای بازگشت به پرسپولیس حتی دیگر از سر سلطان هم افتاده و خودش هم می داند دیگر امکان حضور در نیمکت یا هیئت مدیره وجود ندارد.

پس شاید در 75 سالگی، علی پروین امروز در حال مرور خاطرات درخشان خود یا تماشای جام های بی شمارش باشد. ستاره تیم ملی ایران در دهه 50، سرمربی موفق پرسپولیس و تیم ملی در دهه 60 و 70 و یکی از مهم ترین نام های تاریخ فوتبال ایران. کلکسیون افتخارات سلطان بی مانند است و البته او میلی به اهدای جام های باشگاه به پرسپولیس نداشته و دلش می خواهد در خانه خودش نگه دارد؛ دلیلش؟ چون علی پروین است.