جمعه سیاه سرخابی‌ها

روز پایان هفته، روز پایان امیدها نسبت به باقی ماندن پرسپولیس و استقلال در لیگ قهرمانان آسیا بود. حتما می‌دانید که سخت‌گیری روزافزون کنفدراسیون فوتبال آسیا در زمینه صدور مجوز حرفه‌ای برای تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان، در سال‌های اخیر موجب عذاب پرسپولیس و استقلال شده بود. این دو باشگاه مالک مشترک دولتی دارند و با انبوه بدهی‎های انباشته داخلی و خارجی، در زمره بنگاه‌های سودده نمی‌گنجند. اشکالات سخت‌افزاری هم که به قوت خود باقی است. مجموعه این شرایط باعث شده بود طی فصول اخیر مجوز حضور سرخابی‌ها در لیگ قهرمانان به سختی و در دقیقه نود صادر شود، اما این‌بار چنین اتفاقی رخ نداد. بعد از کلی شایعه و حرف و حدیث در مورد حذف پرسپولیس و استقلال، سرانجام کنفدراسیون فوتبال آسیا ظهر جمعه اعلام کرد پرسپولیس و استقلال مجوز لازم را دریافت نکرده‌اند. در نتیجه در فصل پیش روی لیگ قهرمانان، سپاهان و فولاد تنها نمایندگان فوتبال ایران خواهند بود.

یک شوک تاریخی
بسیاری بر این باورند که شاید فوتبال ایران نیاز به چنین شوکی داشت تا بالاخره داستان واگذاری پرسپولیس و استقلال به بخش خصوصی را به‌طور جدی پیگیری کند. بیش از دو دهه از شعارها مبنی بر واگذاری سرخابی‌ها به بخش خصوصی می‌گذرد، اما این وعده هنوز محقق نشده است. چه بسا یکی از عوامل پشت گوش انداختن قول و قرارها در این زمینه، این بود که به هر حال سرخابی‌ها به‌طور کج‌دار و مریز در حرکت بودند. حالا اما این شرایط عمیقا به چالش کشیده شده است. کنفدراسیون فوتبال آسیا با حذف پرسپولیس و استقلال نشان داد دیگر قصد مدارا و آسان‌گیری ندارد. در آخرین فرصتی که در زمینه اصلاح مدارک به سرخابی‌ها داده شده بود، مسوولان مربوطه تصمیم گرفتند با اعطای مالکیت پرسپولیس و استقلال به دو وزارتخانه اقتصاد و صمت، مشکل مالکیت مشترک آنها را حل کنند، اما این کوشش دیرهنگام موثر نیفتاد. به این ترتیب یک سال کامل فرصت در اختیار دوستان خواهد بود تا مشکلات دو باشگاه را به‌طور اصولی و اساسی حل کنند. اگر قرار باشد حذف دو باشگاه از آسیا منجر به اصلاحات اساسی در ساختار آنها شود، باید گفت واقعا ارزشش را دارد!

بله؛ آماتور شدیم!
یکی از مشهورترین جملات تاریخ معاصر فوتبال ایران، نقل قولی بود که از برانکو ایوانکوویچ در آخرین روزهای حضورش در ایران به یادگار ماند. سرمربی پیشین پرسپولیس در زمان ترک کشورمان، در مصاحبه‌ای بلند به بازگویی صریح مشکلات فوتبال ایران پرداخت و مدعی شد این حوزه به زودی «آماتور» خواهد شد. شاید آن زمان این جمله کمی تند و تیز و حتی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسید، اما گذر زمان نشان داد ادعای برانکو دست‌کم قابل تامل بوده است. آماتوریسم، چه چیزی می‌تواند باشد غیر از اینکه امروز دو باشگاه محبوب فوتبال ایران از کسب امتیاز حضور در لیگ قهرمانان محروم بمانند؟ ما امروز فوتبالی داریم که قطب‌های اصلی و سنتی‌اش از آسیا کنار گذاشته می‌شوند، فناوری کمک‌داور ویدئویی راهی به آن ندارد، نیمی از تیم‌های لیگ برتری زمین چمن استاندارد ندارند و باشگاه‌های مختلف در تب مشکلات شدید مالی می‌سوزند. امکان جذب بازیکنان گران‌قیمت خارجی وجود ندارد و استعدادهای داخلی هم با نخستین پیشنهاد دلاری راهی خارج از مرزها می‌شوند. آماتوریسم غیر از اینها چه می‌تواند باشد؟

ضرر مالی بزرگ
غیر از همه پیامدهای فنی ناگوار حذف پرسپولیس و استقلال از لیگ قهرمانان آسیا، این غیبت باعث از دست رفتن فرصت درآمدزایی برای سرخابی‌ها خواهد شد. به هر حال در اقتصاد ورشکسته فوتبال ایران، پرسپولیس و استقلال دریچه‌های زیادی برای پول‌سازی ندارند. یکی از این شیوه‌ها حضور در لیگ قهرمانان بود؛ تورنمنتی که هر پیروزی در آن پاداش دلاری داشت و در صورت رسیدن یک تیم به فینال و قهرمانی دو تا چهار میلیون دلار جایزه نصیبش می‌شد. شاید به دلیل شرایط خاص ناشی از تحریم، وصول این پول‌ها به آسانی میسر نبود، اما به هر حال پاداش مورد نظر در حساب باشگاه‌های ایرانی می‌ماند و بعضا با بدهی‌های بین‌المللی آنها تهاتر می‌شد. حالا اما این فرصت هم از دست رفته است.

تمدید یک حسرت
حذف پرسپولیس از لیگ قهرمانان آسیا حسرت قهرمانی در این تورنمنت را تمدید خواهد کرد. پرسپولیس اما در فرمت جدید لیگ قهرمانان آسیا دو مرتبه راهی بازی نهایی شد و هر دو بار برابر رقبای شرقی تن به شکست داد. شاید پرسپولیسی‌ها در سال‌های خوب فوتبال‌شان به قهرمانی در آسیا و پر کردن تنها جای خالی ویترین افتخارات‌شان می‌اندیشیدند، اما این فرصت در فصل جاری از کف رفته است.