خاطره نگاری: واقعی تر از واقعی

16 شهریور 1352 که آن اتفاق غریب در ورزشگاه آزادی تهران محقق شد، ایران سراپا شور و شوق ورزشی اما درگیر با مسابقه ای مهم تر بود. مسابقه ای که ارزش درجه اول جهانی داشت و فقط گذر زمان ثابت کرد که ارزشی از آن دست هم برای سایه انداختن بر شهرآورد پایتخت کفایت نمی کند.

در آن روزها بساط برپایی رقابت های کشتی آزاد قهرمانی جهان 1973 را در ورزشگاه زیر پل حافظ که بعداً استادیوم نصیری نامیده شد، پهن کرده بودند. تشک ها را وسط زمین چمن ورزشگاه گذاشته و روی آن کاور گذاشته بودند تا گرمای سوزنده تابستانی که با شهریورماه نیز قرابتی کم و بیش دارد، کشتی گیران و به ویژه لشکر محق کشتی ایران را نسوزاند. چگونه می شد کشتی های فنی فوق العاده محسن فرح وشی را که به رغم جراحت پا و بانداژ شدن آن، فویلوگ دورجه مغولی و ولادیمیر یومین روسی را برد و قهرمان 57 کیلوی دنیا شد یا کشتی های پراقتدار منصور برزگر را که از سرهای بزرگی همچون آشور علی یف روسی نهراسید و بر بلندای 74 کیلو ایستاد و کشتی های حساب شده ابراهیم جوادی که پس از چند سال قبضه کردن وزن 48 کیلو سرانجام تصمیم به آزمون خویش در یک وزن بالاتر (52 کیلو) را گرفته و از رویارویی با یوجی تاکادا، اعجوبه در حال شکل گیری ژاپن ابایی نداشت و با همان فکر برتر اولین طلای بزرگ جهانی اش در این وزن را تحقق بخشید، نادیده گرفت و دل به فوتبال سپرد. چه کسی می توانست از این رویدادهای ناب بگذرد و به چیز دیگری توجه کند. البته هیچ کس هم فکر نمی کرد همزمان با این اتفاقات رویدادی روی چمن آزادی و به فاصله 30 کیلومتر از ورزشگاه نصیری در حال شکل گیری باشد که تاریخ فوتبال باشگاهی و حتی کل این ورزش را دستخوش تغییر خواهد کرد. بعد از ظهر 16 شهریور 1352 در ورزشگاه بالنسبه خالی آزادی تهران پرسپولیس طوری تاج (استقلال فعلی) را شکست داد که در 46 سال بعدی حتی نتیجه ای نزدیک به آن هم شکل نگرفته است. وقتی قرار است یک اتفاق بسیار بزرگ غیر عادی بیفتد و نتیجه کاملاً یکطرفه صفر-6 ثبت شود اجزای تشکیل دهنده آن نیز شگفتی ساز و غیر عادی می شوند. به عنوان مثال همایون بهزادی طی آن روز در شرایطی هت تریک کرد که از مصدومیت رنج می برد و به فکر مربیان پرسپولیس هم افتاده بود که اصلاً به وی بازی ندهند یا در شروع نیمه دوم وی را بیرون بکشند که البته این کار صورت نگرفت و بهزادی این فرصت را یافت که دو گل از سه گلش را در سه دقیقه پایانی بازی بزند. وقتی اعجازی سر می زند حتی غیبت تعدادی از نفرات ثابت تیم معجزه کننده نیز مصدوم اند و به میدان نمی روند و این در آن روز ویژه شامل حال صفر ایرانپاک، محمود خوردبین و فریدون معینی در اردوی سرخ ها می شد و وقتی چنان اعجازی به وجود می آید حتی دو دروازه بان برجسته مثل منصور رشیدی و البته ناصرخان حجازی هم قادر به مهار آن نمی شدند چنانکه رشیدی چهار گل را پذیرا شد و حجازی که در آن روز ابتدا نیمکت نشین بود و برای جمع کردن ضایعات رشیدی به میدان گسیل شد، سهم دو گلی خود را برداشت. در روزی که پرسپولیس هرچه زد گل می شد (و البته سه، چهار گل مسلم دیگر را هم نزد) شوت 30 متری ایرج سلیمانی فقید در شرایطی به تور آبی ها بوسه زد که به رغم مهارت آشکار و ثابت شده او در نواختن اینگونه ضربات اگر این کار در روز دیگری صورت می گرفت یا آن توپ اصلاً در چارچوب نمی نشست یا یکی از دو سنگربان تاج آن را مهار می کرد.

نسل های بعدی مدیران و مربیان و بازیکنان استقلال در سال های سپری شده و بخصوص از اوایل دهه 1380 به بعد بارها کوشیده اند آن برد را لوث کنند و بخصوص با تکیه بر اینکه فیلمی 90 دقیقه ای از آن مسابقه ظاهراً در دست نیست کل آن رویداد را یک خواب و خیال جلوه بدهند و رویای تحقق نیافته قرمز ها بنامند ولی حقیقت امر این است که آن اتفاق افتاد و واقعی تر از واقعی است و بازیکنان قدیمی هر دو باشگاه آن را گواهی می دهند و 16 شهریور 52 روزی است که پرسپولیس انگار پایه بهشت رویاها را گذاشت. بزرگی بدون تردید و عظمت بلاشک استقلال ایجاب می کرد و هنوز هم می کند که به جای انکار کل ماجرا و گفتن این جمله عجیب که «چه کسی آن بازی را دیده؟!» یا عبارت غریب تر «بیایند ثابت کنند که روی داده!» درها را به روی آینده ای بهتر و پرثمرتر برای خود بگشایند و بساطی را دایر کنند که برایشان مولودتر و سازنده تر و پر افتخارتر از سابق باشد. تاریخ حیات استقلال سرشار از پیروزی های بزرگ و بحق است و این تیم به گردن فوتبال آسیا حق دارد و حتی در همین دربی که هر دو طرف حاضرند کل بازی های فصل را ببازند اما این تک مسابقه را ببرند سوابق ثبت بردهای جالب یک-4 و صفر-3 را مقابل رقیب بزرگ خویش دارند. آنچه باید به این واقعه حقیقی اضافه و مانعی بر تکرار آن برای آبی ها شود، درست اندیشی و طراحی دقیق و رفتن به راه های تازه برای تشکیل تیم هایی است که هم دربی ها را ببرند و هم از جام ها بی نصیب نمانند. پرسپولیس با همین سلاح (محصور نبودن در گذشته) توانست در چهار سال اخیر 7 جام را تصاحب کند و چاره کار آبی ها نیز این است که با غرق نشدن در گذشته اما با درس گرفتن از آن به روزهای خوش خود برگردند.

سال ها است که آلن راجرز و زدراکو رایکوف سرمربیان آن وقت پرسپولیس و استقلال رفته اند و از قضا اینک نیز دو خارجی سکان هدایت سرخابی ها را در دست دارند. آیا واقعه صفر-6 تکرار یا روزی جبران می شود؟ پاسخ نامعلوم و اصولاً توجه به آن نیز بیهوده است. مهم تر از آن صفر-6 پراکندن بساطی است که فوتبالی علمی و کارهای درست و تشکیلاتی هر چیزی را درنوردد و چراغ راه برای آینده ای بهتر شود. نتایج غیر منتظره را برای روزهای تاریخی گذاشته اند و جام ها و عناوین قهرمانی را برای همه روزهای خدا. از دومی غافل نشویم.