سراب مالکیت؛ تلاش بی ثمر فرزند علی عبده

داستان مالکیت پرسپولیس یک داستان قدیمی است. حداقل 40 سالی است که درمورد مالکیت پرطرفدارترین تیم ایران حرف و حدیث وجود دارد. حتی در دهه 70 شاهد جنگی بودیم که خیلی ها آن را جنگ سهام نامیدند و بر سر تصاحب سهام و مالکیت باشگاه دعوای عجیبی به وجود آمد که درنهایت منجر به دخالت دادگاه شد و دادگاه هم حکم به مالکیت پرسپولیس توسط سازمان تربیت بدنی وقت داد و پرسپولیس را به دست دولت سپرد تا رسما به این جنگ عجیب پایان بدهد. هرچند این اقدام هم نتوانست پرسپولیس را در مسیر درست مدیریت قرار دهد و همه دیدند مدیریت دولتی این باشگاه چه بدهی سنگینی را برای این باشگاه مردمی به وجود آورد. هم اکنون که وزارت ورزش مدعی است بدهی های این باشگاه توسط مدیریت های منتخبش پرداخت شده، باز هم این اطمینان وجود ندارد که پرسپولیس از شر آن همه بدهی کلان کاملا رها شده باشد!
حالا تنها بازمانده مرحوم عبده که در شکل گیری پرسپولیس نقش مهمی داشته، از مالکیت خودش بر این باشگاه صحبت می کند و از وجود تیم وکالتی خبر می دهد که پرونده بازگرداندن اموال پدرش را دنبال می کنند. خیلی ها از خود می پرسند آیا این اتفاق می افتد و پرسپولیس در اختیار تنها بازمانده عبده قرار می گیرد یا نه. البته بد نیست نگاهی گذرا به شرایط مالکیت این باشگاه در روزهای پیش از انقلاب اسلامی داشته باشیم تا طرفداران پرسپولیس اطلاعات کامل تری درمورد گذشته این باشگاه پیدا کنند؛ اطلاعاتی که براساس شواهد موجود جمع آوری شده و احتمال وجود نقص در آن وجود دارد. البته جا دارد از اطلاع رسانی مهدی حدادپور تشکر کنیم که در نوشتن این گزارش بی دریغانه به ما کمک کرد.

از انحلال شاهین تا ورود یک شرکت تجاری به ماجرای فوتبال
داستان انحلال تیم شاهین را همه پرسپولیسی های قدیمی و جدید تقریبا می دانند. تیمی که با قدرت در فوتبال ایران حضور داشت اما مسائل سیاسی پشت پرده رسما این تیم را به سمت فروپاشی کشاند. 18 تیر 1346 آخرین بازی این تیم مقابل تهران جوان برگزار شد و به واسطه اتفاقاتی که در آن بازی رخ داد، دو روز بعد حسین سرودی، رئیس وقت فدراسیون فوتبال به دلیل آنچه «منافات فعالیت ها با روح عالیه ورزش» عنوان کرد حکم به انحلال این تیم داد! اختلافات فدراسیون فوتبال و سازمان تربیت بدنی وقت به این انحلال کمک بسیاری کرد و البته ردپای محمد خاتم، فرمانده نیروی هوایی ارتش در آن زمان هم در این انحلال دیده می شد؛ مردی که با وجود حضورش در بدنه تیم تاج بعدها یکی از سهامداران شرکتی شد که حیات پرسپولیس از دل آن به وجود آمد.
گفته و نوشته های باقی مانده از آن ایام و تاریخ نگاری های صورت گرفته نشان می دهد خاتم در ترغیب سرودی برای انحلال شاهین نقش داشته، چون با قره گوزلو اختلافاتی داشته است. هرچند پشتوانه های مردمی این تیم و مخالفت هایی که با نظام شاهنشاهی در تفکرات آنها وجود داشت نیز نقش موثر در این انحلال ایفا کرد. در این مورد بارها نوشته شده و به منابع دقیق تر قطعا دسترسی بیشتری وجود دارد اما بهتر است به موضوع اصلی یعنی پرسپولیس بازگردیم. این انحلال باعث شد بازیکنان شاهین و به خصوص چهره ماندگارش یعنی مرحوم پرویز دهداری به فکر تشکیل تیمی جدید با همان ترکیب بیفتند تا شاهین دوباره و در قالب تیمی دیگر جان بگیرد. دهداری به کمک رجبعلی فرامرزی، سرمربی وقت تیم بانک ملی که زیرمجموعه تیم شاهین بود، محمود خوردبین را در تیمش معرفی کرد و به همراه مجید حاج رضایی و تلاش علی عبده تیم پرسپولیس را تشکیل دادند. بد نیست بدانید پرویز خسروانی آن زمان در فدراسیون فوتبال حضور داشت و با تشکیل پرسپولیس با بازیکنان شاهین موافقت کرد اما بعدها یکی از مخالفان سرسخت تیمی شد که رقابت سختی با تیم تاج داشت! با مشورت های صورت گرفته تصمیم به این شکل شد تا تیمی تشکیل شود که از مدیران با نفوذ در بدنه رژیم گذشته برخوردار باشد و مشکلات شاهین دوباره گریبان تیم جدید را نگیرد.

شرکت سی آرسی و تشکیل پرسپولیس
سال 1335 شرکتی به نام سی آرسی با سهامی خاص و به منظور انجام کارهای تجاری در زمینه صادرات و واردات تشکیل می شود؛ شرکتی که فعالیت ورزشی نداشته و در مسیر دیگری فعالیت می کرد. البته این شرکت در سال 1342 تاسیسات ورزشی اش را در جاده شمیرانات ایجاد کرده و به وادی ورزش نیز پا می گذارد. سهامداران این شرکت فاطمه پهلوی خواهر شاه مخلوع، محمد خاتم فرمانده نیروی هوایی ارتش و همسر فاطمه پهلوی و علی عبده بودند. پس از تشکیل تاسیسات ورزشی مدیریت این بخش در اختیار علی عبده قرار گرفت و در رشته های بولینگ و مشت زنی رسما فعال شد. در آن ایام احمد حق پرست راد معروف به سعید راد یکی از چهره های معروف سینما در تیم بولینگ پرسپولیس حضور داشت و رضا بیک ایمانوردی دیگر چهره سینمایی هم در این باشگاه حرکات نمایشی کشتی کج انجام می داد.
شاهینی ها بعد از مشورت های زیاد توانستند پرسپولیس را برای ادامه حیات خود انتخاب کنند. درظاهر علی عبده هم در این راه به آنها کمک بسیاری کرد تا شاهینی ها این بار در پرسپولیس جمع شوند.  در اسفند 1346 پرسپولیس با هدایت مرحوم دهداری اولین بازی رسمی اش را در فوتبال و در خوزستان برگزار کرد. بد نیست بدانید در آن ایام چند بازیکن معروف شاهین در پرسپولیس حضور نداشتند. مرحوم همایون بهزادی، جعفر کاشانی و حسین کلانی با پاس درحال مذاکره بودند و نیت حضور در این تیم را داشتند. فریدون معینی و مرحوم محراب شاهرخی رسما به دارایی رفته بودند و خبری هم از هادی طاووسی، بیوک و رضا وطنخواه هم در این تیم نبود.
این تیم پرسپولیس با ترکیب کاظم بیاتی، کاظم رحیمی (کاپیتان)، مرحوم ابراهیم آشتیانی، مرحوم ناظم گنجاپور، علی اکبر کوکلان، اصغر ادیبی، فریدون ممبینی، محمود بیداریان، بهمن نوروزی، هنریک سرکیسیان و جواد الله وردی 16ساله اولین بازی رسمی اش را انجام داد. البته محراب شاهرخی هم به رغم حضور در دارایی در این بازی پرسپولیس را همراهی کرد. نصرالله عبدالهی بازیکن سابق استقلال هم آن زمان پرسپولیس را همراهی می کرد! بعدا بهزادی، کاشانی و کلانی به این تیم پیوستند و بازگشت معینی و شاهرخی هم 6ماه طول کشید، چون این نفرات با دارایی قرارداد داشتند. بقیه ماجرا و حضور دسته جمعی پرسپولیسی ها در تیم پیکان و بازگشت دوباره آنها را هم می دانید. اینها را نوشتیم تا بدانید پرسپولیس به چه شکل به تاسیسات ورزشی شرکت سی آرسی اضافه شد.

ماجرای سوءقصد به عبده!
بد نیست خاطره ای هم از یک سوءقصد مطرح کنیم که برای علی عبده رخ داد. گفته می شود همسر رئیس اسبق یکی از بانک های کشور یک باشگاه بولینگ در یوسف آباد فعلی تشکیل داد و اختلافاتی هم با عبده داشت. می گویند در سایه همین اختلافات دو نفر وارد عمل شدند تا به زندگی عبده پایان دهند. آن دو نفر با چاقو به مدیر پرسپولیس سوءقصد کردند اما او به رغم چاقو خوردن در ناحیه کتف یکی از مهاجمان را تا کلانتری یوسف آباد کشان کشان برد و در حیاط کلانتری وقتی اقدام به فرار کرد، به گونه ای فک پایین او را با دست می گیرد که فک مهاجم از جا خارج می شود. در آن لحظه عبده را با فشار خون بسیار پایین به بیمارستان رساندند و جانش به این شکل نجات پیدا کرد. رئیس فدراسیون بوکس ایران جانش را مدیون ورزشی بود که انجام می داد! گفته می شود بعدها باشگاه بولینگ مذکور با تلاش عبده بسته شد!

انقلاب سی آرسی را محو کرد!
این شرکت تا زمان انقلاب اسلامی ایران به حیاتش ادامه داد. البته در همین ایام ارتشبد خاتم یکی از سهامداران در پرواز کایت در نزدیکی سد دز سقوط کرد و با مرگی مشکوک از بدنه این شرکت خارج شد. ضمن اینکه آتش سوزی رخ داده در بولینگ عبده اختلافات میان عبده و فاطمه پهلوی را بیشتر کرد، چون ظاهرا بیمه کل خسارت را به خواهر شاه داده بود و این موضوع به مذاق عبده خوش نیامده بود!
پس از انقلاب عبده با استفاده از پاسپورت آمریکایی اش راهی ایالات متحده شد و در سال 1358 دار فانی را وداع گفت. فاطمه پهلوی هم چاره ای جز فرار نداشت، چون رسما از جانب دادگاه انقلاب مهدورالدم شناخته شده بود. او در سال 1366 از دنیا رفت.  حالا این سوال وجود دارد که مدارک مالکیت باشگاه پرسپولیس و اموال آن کجاست و بر چه اساس بازمانده عبده می خواهد مالکیت پرسپولیس را در اختیار بگیرد. بد ندیدیم در این مورد نظر عباس انصاری فرد، مدیرعامل اسبق پرسپولیس را بپرسیم که در ثبت برند پرسپولیس و واگذاری آن به سازمان تربیت بدنی نقش داشت.

انصاری فرد: کدام مدرک؟ پرسپولیس بعد از انقلاب ثبت شد
انصاری فرد درمورد پرسپولیس و ثبت رسمی برندش به عنوان تیم فوتبال به «فرهیختگان» گفت: «پرسپولیس پیش از انقلاب فقط یک اسم بود و مدرکی درمورد ثبت رسمی این تیم در قالب شرکت سی آرسی وجود نداشت. زمان ما اقدام به ثبت این برند و البته نام پیروزی شد. همان طور که می دانید اموال بولینگ به بنیاد مستضعفان واگذار شد. بعد از شهادت چمران این اموال به نام چمران شد و قرار بود نام تیم هم به نام چمران تغییر کند. اما اختلافاتی وجود داشت و این اتفاق نیفتاد. بعدها قرار شد نام آزادی را روی آن قرار دهند. اما با مشورتی که با من شد نام پیروزی را به مسئولان بنیاد پیشنهاد کردم، چون اسمی بود که هم به واژه استقلال نزدیک بود هم با روحیه پرسپولیس همخوانی داشت.»
انصاری فرد درمورد تیمداری بنیاد می گوید: «آنها برای هدایت تیم شروطی داشتند: یکی حذف علی پروین بود و یکی هم تغییر نام پرسپولیس. نام پیروزی بعدا مورد موافقت قرار گرفت و علی پروین هم کنار رفت اما بازیکنان با تغییر علی پروین مخالف بودند و حضور مسعود معینی را در تیم تاب نیاوردند و کاری کردند پروین به تیم برگردد. بعدها هم شرایط عوض شد و بنیاد قید تیمداری را زد. ما در اردیبهشت 70 نام پرسپولیس را به شکل رسمی ثبت کردیم و نام پیروزی هم در بهمن 70 به ثبت رسید و مدارک رسمی اش هم وجود دارد. شاید درمورد بحث اموال که همان بولینگ است، بخواهند یا بتوانند اقدامی کنند اما درمورد تیم فوتبال پرسپولیس و پیروزی قادر به انجام هیچ اقدامی نیستند، چون این برندها بعدها ثبت شده و در اختیار وزارت ورزش و جوانان است و البته مدعیانی هم برایشان در داخل کشور وجود دارد.»

سعیدعرب، وکیل دادگستری: اطلاع از واگذاری و عدم اعتراض یعنی بسته شدن پرونده!
بعد از شنیدن حرف های عباس انصاری فرد به سراغ یک وکیل دادگستری رفتیم تا موضوع را به شکل حقوقی پیگیری کنیم. مجید سعیدعرب وکیلی که با فوتبال بیگانه نیست و همکاری های زیادی با واحدهای حقوقی باشگاه های فوتبال داشته، در این ارتباط به «فرهیختگان» می گوید: «با توجه به اطلاعاتی که دریافت کردم دادگاه انقلاب طی حکمی اموال منتسب به باشگاه پرسپولیس را به بنیاد مستضعفان واگذار کرده و حکم تملک را به نام این بنیاد صادر کرده است. با توجه به اینکه حکم را ندیده ام نمی دانم حکم قابلیت اعتراض داشته است یا نه. اگر نداشته که هیچ اما اگر داشته، قطعا مهلتی برای اعتراض به احکام صادر می شود. سوال این است آیا به حکم اعتراض شده است یا نه. من مصاحبه فرزند عبده را خوانده ام. در جایی از این مصاحبه ایشان گفته اند از صدور حکم تملک باخبر است. اگر باخبر هستند و اعتراضی هم در مهلت مقرر (درصورت داشتن حق اعتراض) چطور می خواهند الان بعد از خاتمه مهلت به آن اعتراض کنند؟! این امر از نظر حقوقی اصلا شدنی نیست. البته با توجه به اطلاعاتی که درمورد شرکت سی آرسی و سهامداران آن وجود دارد، این اعتراض و پیگیری کلا بیهوده است و نمی دانم چطور چنین موضوعی را مطرح کرده اند. شاید این صحبت ها یک جور مانور تبلیغاتی بوده باشد. البته باید دید این افراد براساس چه مدارکی صحبت می کنند و نوع حکم صادره در ابتدای کار چگونه بوده است. به این شکل دقیق تر می توان درموردش اظهارنظر کرد.»

سراب مالکیت؟
باید سخن را کوتاه کنیم. به نظر می رسد بحث مالکیت پرسپولیس برای تنها بازمانده علی عبده نمی تواند چندان قابل استناد باشد. البته باید دید مدارکی را که او براساس آن ادعاهایی مطرح کرده، چیست. اما همین ادعا هم بد نشد تا تاریخ باشگاه پرسپولیس را یک بار دیگر با همه کمی و کاستی هایش ورق بزنیم. با این حال به نظر می رسد این مالکیت برای بازمانده عبده سرابی بیش نیست.

منبع: روزنامه فرهیختگان