سرزمین پول های مفت

خبر جالب و البته دردناکی است. از قرار معلوم در حوالی شب موسوم به «لیله الرغایب» برنامه ای توسط تلویزیون کشورمان تهیه شده بود به نام «شبی برای آرزوها» که تیزر آن بارها از شبکه های مختلف روی آنتن رفت. با این وجود در زمان وعده داده شده، خبری از پخش برنامه مزبور نشد. در نهایت نیز کنجکاوی ها نشان داد معاون سیما پخش این برنامه را مغایر با مولفه های مذهبی تشخیص داده، چرا که اطلاق شدن صفت آرزوها به این شب را نادرست می داند و ضمن مذمت رویاهای دور و دراز، معتقد است لیله الرغایب را باید «شب دعا» معنی کرد. بحث در مورد درجه صحت این ادعا، کاملا تخصصی است و نباید به آن ورود کرد. در این میان اما یک سوال بسیار مهم وجود دارد؛ اینکه آیا نمی شد پیش از تهیه این برنامه به چنین نتیجه ای رسید؟ آیا مستند مزبور مشاور دینی نداشته که به همین راحتی ساخته شده و بعد به محاق توقیف رفته است؟ امروز چه کسی پاسخگوی هزینه مطلقا بی فایده ای است که تلویزیون دولتی بابت تولید این برنامه دور ریخته است؟

حضور نافرجام رونی کلمن در تهران هم قصه ای از همین جنس است. قهرمان پرورش اندام را آورده اند، ده ها هزار دلار به حسابش ریخته اند و بعد بدون برگزاری حتی یک کلاس تخصصی، او را به کشورش بازگردانده اند! یعنی در مملکتی که تلویزیونش چند سال است تولید «قوی ترین مردان ایران» را به بهانه های فرهنگی متوقف کرده، هیچکس به خودش زحمت نداده است که اول چک کند و ببیند دعوت از کلمن از نظر مسوولان ذیربط مانعی دارد یا نه؟ آیا در کشوری که هزاران گرسنه دارد، هیچ گزینه معقول تری برای خرج کردن این دلارها وجود نداشت و حتما باید چنین اندوخته ای را خرج کلفت تر شدن گردن ستاره آمریکایی می کردیم؟

ایران را شاید از جهاتی بتوان سرزمین پول های مفت خواند؛ جایی که در آن سیستم بزرگ دولتی با پول های هنگفت نفتی، در بسیاری از حوزه ها بریز و بپاشی شگفت انگیز راه انداخته است. به فوتبال نگاه کنید؛ پرسپولیسی ها مهاجمی به نام «تادو» را خریده اند که غیر از مشکلات فنی آشکار، حتی از نظر فیزیکی هم شرایط نرمالی نداشته است. بابت جذب او ارز صرف شده، اما این بازیکن نتوانسته انتظارات را برآورده کند. بعد بهانه آورده که خانواده ام باید بیایند تا من روحیه بگیرم. حالا کاری نداریم به اینکه چنین کاراکتر هوم سیکی، چطور ظرف هفت سال گذشته 13 باشگاه عوض کرده(!) اما به هر حال در این بلبشوی محض خانواده تادو را هم در بهترین نقطه تهران اسکان می دهند تا شاید به صدها خانواده بی سرپناه ایرانی دهان کجی کرده باشند. نتیجه کار اما چیست؟ اینکه مربی جدید با دو جلسه تمرین قید او را می زند و بعد پزشک سابق پرسپولیس افشا می کند کل ماجرای استخدام این بازیکن، یک تقلب بزرگ بوده است! در همین باشگاه، دوستان مایه دار و جوگیر به مناسبت بازی با النصر عربستان 100 هزار پکیج فرهنگی رایگان بین ملت توزیع می کنند، بی آنکه اصلا کسی بداند در هیستری تماشای بازی فوتبال، چنین وسایلی به کار می آید یا نه؟ خنده دارتر از همه اینکه سه هفته بعد وقتی شیر «پول های مفت» موقتا بسته می شود، در همین تیم دیگر بودجه لازم برای خرید آب معدنی هم باقی نمی ماند و بازیکنان مجبور می شوند پیراهن و شورت ناهمخوان بپوشند! اینکه امیر قلعه نویی -پدر جوان ترین پورشه سوار ایران- بادی به غبغب می اندازد و از قرارداد 200 میلیونی نیکبخت با استقلال به عنوان «روزی بچه» این بازیکن یاد می کند، از مقتضیات همین فوتبال و همین جامعه ناقص است. در چنین وضعی، به او چه ارتباطی دارد که این همه کودک در ایران از فقر و سوءتغدیه شدید رنج می برند؟

رد پای بخش دیگری از مفت ترین پول های ایران را هم باید جاهایی گرفت که با انگ «فرهنگی» سر و کار داریم؛ یعنی نهادهایی که قرار است روی خلق و خوی مردم کار کنند. مثلا می شود معاونت فرهنگی شهرداری تهران را در نظر گرفت که گویا در سال 93 بودجه ای یک هزار و 800 میلیارد تومانی در اختیار داشته است. بعد خدا می داند چقدر از این پول صرف بنرها و بیلبوردهای سطح شهر شده تا کلیشه ای ترین پیام های دنیا به خورد مردم داده شود، یا چقدرش را خرج انتشار روزنامه دیواری برای مترو کرده اند یا ریخته اند به پای اینکه چند دانش آموز به صف شوند و وسط آن همه شلوغی و ازدحام، برای مسافران عجول و گرفتار سرود بخوانند! این معجزه پول مفت است در سرزمینی که ثروت های بادآورده و «چاه «آوررده مدیریت اقتصادی اش را منفجر کرده است. شاید اگر ما هم مثل مردمان آن سوی دنیا کمترین اتکا را به منابع طبیعی داشتیم، یاد می گرفتیم که باید قدر این پول ها را بیشتر بدانیم؛ درست شبیه رونی کلمن که برای تصاحب چند دسته اسکناس تا گلزار شهدا می رود و برمی گردد یا یکی مثل ماتئوس که در تلویزیون ایران لبخند می زند و لپ دایی را می کشد و البته توماس هسلر که حاضر است روی نیمکت پدیده خراسان، رسما نقش «هویج» را بازی کند!