شیش تایی سوخته ، شیش تایی نسوخته

یک ، دو ، سه ، چهار ، پنج ، شیش ، شیش تایی ها ، شیش تایی ها» این شعار مطمئنا روی اعصاب استقلالی هاست.

شعاری که پس از 37 سال همچنان محبوب ترین شعار پرسپولیسی هاست.استقلالی ها البته با لنگی گفتن دوست دارند دردشان را التیام بخشند اما این شعار همیشه روزهایی که پرسپولیسی ها در ورزشگاههای مختلف کشور بازی دارند بارها وبارها توسط سرخ پوشان طنین انداز می شود.شیش تایی به قول علی پروین حالا نهادینه شده است و همه می دانند که شانزدهم شهریور52 یک تاریخ ماندگار در قلب هر پرسپولیسی و رقم زننده حادثه ای  است که بعد از گذشت 34سال هیچگاه از ذهن طرفدارانش فوتبال خارج نشده است.به هر جهت رقم افتادن این اتفاق در آن بازی تاریخی سوژه خوبی برای یک گروه مستند ساز شد تا تحت نام شیش تایی ها یک سی دی به بازار ایران عرضه کنند و در گفتگو با برخی گلزنان این بازی ادعا کنند که برای اولین بار صحنه های گلزنی این بازی را پخش کرده اند.فیلم که با پلاتو خوانی خوب مزدک میرزایی آغازمی شود و با معرفی فوتبال وتاریخچه آن به معرفی داربی های مهم دنیا می پردازد، در نهایت به داربی تهران می رسد و با معرفی داربی بزرگ سرخابی تهران به آن بازی معروف می رسد.البته جالب این بود که صحنه های گلزنی قدیمی لیگ انگلستان دردهه های30 و 40 میلادی و دیدار هلند- ایتالیا در یکی از ادوار قدیمی جام جهانی ( گل رنه واندر کرکوف به دینوزف) پخش می شود و گزارشگر بازی (مزدک میرزایی که سعی می کند با حال وهوای آن روزها و به شیوه عطاالله بهمنش بازی را کند) اسامی گلزنان آن بازی را به جای گلزنان خارجی سعی می کند القا کند که فیلم این گلهای بازی معروف تاج پرسپولیس شش تایی هاست.جالب اینجاست که پوشش اروپایی تماشاگران دهه 30 و 40 اروپا به جای طرفداران پرسپولیس قالب می شود. به نظر می رسد کیسه خوبی دوخته شده  وبا نشان دادن خارجی ها به جای ایرانی ها و همچنین قالب کردن صحنه های به زمین آمدن استقلال و پرسپولیس در سالهای میانی دهه 60 به جای آن بازی سال 52 با توهین به مخاطب ، وحید قلیچ را به جای دروازه بان پرسپولیس در بازی معروف شیش تایی ها و شاهرخ و شاهین بیانی و عبدالعلی چنگیز که در بازی معروف شیش تایی نبودند به عنوان بازیکنان تاج در بازی آن بازی معروف نشان داده می شود در حالیکه این بازیکنان و حتی دیگر بازیکنان اصلا در آن بازی حضور نداشتند.این سی دی که نزدیک به یک و نیم میلیارد تومان فروخته است و حتی شنیده شده که قرار است یک میلیون نسخه دیگر از این فیلم دوباره تکثیر شود.

سوخته یا نسوخته

در اول فیلم تجاری و در اصلاح جدید این روزها «گیشه روزنامه فروشی پسند» شیش تایی ها به نوعی القا می شد که این اتفاق از دید استقلالی ها اتفاق نیفتاده و چون فیلمی از ماجرا وجود ندارد این بازی خیالی است.گرچه روزنامه ها و دو هفته نامه کیهان ورزشی و دنیای ورزش آن روزها این اتفاق را پوشش دادند و اینکه چون فیلمی وجود نداردپس بازی انجام نشهد این تئوری رد می شود. اما مهمتر از هر مساله ای وجود فیلم بازی است که سی دی شیش تایی ها ادعا کرده که گلها را به نمایش می گذارد.در یکی از برنامه های تلویزیونی نوروزی امسال که بین مجری (شهریاری) و مرتضی احمدی کل آبی و قرمز افتاده بود و مجری به شوخی همه چیز را تکذیب می کرد ، احمدی به یک باره عصبانی شد و گفت:«دو گل از 6 گل را در نیمه دوم ناصر حجازی خورد. هیچ دوربین تلویزیونی این مسابقه را پوشش نداده و معدود تصاویر موجود در آرشیو صداو سیما هم معدوم شده است!» این اظهار نظر مرتضی احمدی در رسانه ملی و در یک برنامه پر بیننده که مسابقه ای هم بود و 6 بازیکن تیم فوتسال فولادماهان و شش بازیکن پرسپولیس در سنجش معلومات عمومی مسابقه می دانند باعث شد تا با خود مرتضی احمدی که کار گويندگي، بازيگري تئاتر، سينما و تلويزيون، صدا پيشگي (دوبله) و خوانندگي هم کرده است هم کلام شویم.او درباره این بازی به می گوید:« آن شب که به نود اس ام اس زدم دیدم فیلم شش تایی ها تبلیغ شده است فیلم را که خریدم دیدم که فیلم گلها جعلی است خیلی ناراحت شدم.آن روز از يک ساعت قبل از بازي در ورزشگاه بودم. آن روز مهمترين خاطره زندگي من است.حالا آمده اند که مثلا با مونتاژ کردن این فیلم ها به نوعی به ان بازی بی احترامی کنند.» از مرتضی خان می پرسیم  آن روز در ورزشگاه دوربين تلويزيوني نبود که با آرامش جواب می دهد:«بله بود. البته بعد از بازي شايعه شد که خسرواني آن فيلم را گرفت و آتش زد. ولي فکر کنم آن فيلم از همان روز به آرشيو محرمانه تلويزيون رفت.» پس امیدوارمی شویم که می شود آن فیلم را پیدا کرد، اما احمدی می گوید:«بعد از گذشت سال هاي طولاني، ديگر از محرمانه بودنش گذشته است. حدود 22 سال قبل به يکي از کارمندان صدا و سيما گفتم 20 هزار تومان مي دهم آن فيلم را براي من بياور تا بينم. آن روز حقوق يک کارمند بيش از 5000 تومان نبود، اما گفت: اگر فيلم در آرشيو محرمانه باشد اين کار را نمي کند.» از احمدی می پرسیم فکر می کند فیلم الان چقدر بیارزد؟ با خنده جواب می دهد:«ود استقلالي ها که حاضرند، چند صد ميليون بدهند تا آن را نابود کنند. اگر به دستشان بيافتد آن را با بازيکنان آن زمان استقلال آتش مي زدند.بازي شش تايي ها که از هر کودتا و جنايتي بدتر بود (باز هم مي زند زير خنده). فکر کنم با رايزني بين مسئولان سازمان ورزش و صدا وسيما اين مشکل برطرف شود. اين حق نسل جديد فوتبال است که بتواند يکي از بزرگترين و تاريخي ترين رويدادهاي ورزشي تاريخ اين کشور را ببيند.» مرتضی احمدی آنقدر مطمئن است که ما هم نامی از فیلم «ممل آمریکایی » بهروز وثوق نمی بریم و نمی پرسیم به هر جهت مرتضی احمدی می تواند یک سند معتبر باشد.اما ماجرای دیگری هم وجود دارد که می تواند در کنار این اتفاق قابل توجه باشد.اگر روایت شاپور قریب را از بازی شش تایی ها بخوانید پی می برید که منظور احمدی مطمئنا دوربینی بود که شاپور قریب کنار زمین کاشته بود.

چهار گل فیلم برداری شده است

شاپور قریب کارگردان نامدار سینمای ایران مطمئنا بهترین منبع برای صحت و سقم ماجراست که آیا دوربینی در بازی وجود داشته یا نه و اصلا از بازی فیلمبرداری شده یا اتفاق دیگری افتاده است.قریب خیلی راحت وبی طرفانه به ما پاسخ می دهد:«ما می خواستیم صحنه قالپاق دزدیدن بهروز وثوق را در نمایی چشمگیر بگیریم.به همین دلیل براي فيلمبرداري صحنه قالپاق دزدي نياز به پاركينگ پر از اتومبيل ورزشگاه آزادی داشتیم. ورزشگاه هم تازه افتتاح شده بود اما خوش شانس بودیم وبازی تاج و پرسپولیس نزدیک بود.البته تلویزیون می خواست که از بازی فیلم بگیرد اما به دلیل تازه ساز بودن ورزشگاه مشکلات قطعی برق و اینها وجود داشت و البته همزماني بازي با رقابت هاي جهاني كشتي آزاد 1972 در تهران باعث شد تا آنها بی خیال پخش بازی از تلویزیون شوند.با توجه به اینکه کشتی هم در ایران آن روزها به اندازه فوتبال طرفدار داشت تلویزیونی ها رفتند تاآن بازی را پوشش بدهند و آقای عطاالله بهمنش گزارش تاج و پرسپولیس را از رادیو بر عهده گرفت که حتی از رادیو هم سعی می کرد نتایج کشتی را هم پوشش دهد.هر گلی هم که پرسپولیس به ثمر می رساند چون طرفداران پرسپولیس بیشتر از تاج بودند و به تماشای کشتی رفته بودند هورا می کشیدند و خلاصه فضای خاصی بود.» این نکات مهم که از زبان قریب شنیده می شود به این نکته هم باید توجه کرد که اگر تماشاگران آن بازي تاريخي در ورزشگاه مي دانستند بهروز وثوقي در همان لحظه اي كه آنها مشغول تماشاي فوتبال هستند، مشغول آكتوري در فيلم ممل آمريكايي است و در پاركينگ ورزشگاه  جلوی دوربین شاپور قریب است، بر سر دو راهي ماندن يانماندن بر روي سكوها می ماندند. شاپور قریب درباره صحنه های قالپاق دزدی بهروز وثوق می گوید:« فيلمبرداري سكانس قالپاق دزدي ممل خيلي زود به پایان رسید و بهروز هم سریعا رفت تا به کار خودش برسد.چیز خاصی هم نبود و صحنه عجیب و غریبی هم نبود.فکر کنم برای بازی کردن در یک فیلم دیگر لوکیشن را ترک کرد.جایی هم بودیم که زیاد شلوغ نبود و صحنه خوبی هم از کار درآمد.بعد خیلی اتفاقی به ذهنمان رسید که به دیدن بازی برویم و از بازی فیلمبرداری کنیم.حتی به ذهن من آمد که در تیتراژ هم از فیلم بازی تاج و پرسپولیس استفاده کنیم.بعد که فضا رادیدم گفتم حتما در فيلم صحنه هاي بازي را هم استفاده كنم،یک دوربين را به كنار زمين فرستادم.» این همان دوربین معروف است که مرتضی احمدی از آن نام می برد.تنها دوربيني كه توانست چهار گل از گلهاي آن بازي را ثبت كند.قریب حالا از یک سینمایی دیگر نام می برد:«مرحوم ساموئل خاچيكيان، كارگردان موفق سالهاي بعد سينماي ايران، در آن زمان كار تدوين فيلم من را برعهده داشت و پايين بودن كيفيت تصاوير آن بازي، باعث شد كه خاچيكيان به جاي صحنه هاي داربي، بخش  هايي از بازي تيم هاي ملي ايران و برمه را به فيلم «ممل آمريكايي» اضافه کند و فيلم روي پرده اكران رفت.نور متاسفانه به خوبی تنظیم نبود و چون در آن دوربین قوی برای ثبت حرکات سریع بازیکنان نبود صحنه ها بی کیفیت بودند. البته نزديكان مرحوم خاچيكيان مي گويند كه وي تا آخرين سال هاي عمرش هم، تنها نسخه اي كه از گل هاي اول تا چهارم آن بازي داشت را به خوبي نگه داشته بود. اما آنهايي كه مسوول اين كار بودند و اين فيلم برايشان داراي ارزش و اهميت خاصي بود (مثل فدراسيون فوتبال، باشگاه پرسپوليس يا حتي هواداران پرسپولیس ) چرا هرگز به دنبال تنها نسخه موجود نرفتند؟ این سوال مهمی می تواند باشد. در نهايت آن نسخه اصل فیلم، در ميان تمام خرده ريزهاي استاد مرحوم خاچيكيان، گم شد.هر  چند كه هنوز هم عده اي معتقدند گم شدن نسخه فيلم گل هاي بازي معروف شش تايي ها، به رابطه خوب و تنگاتنگي كه بين مديران باشگاه تاج و دربار پهلوي وجود داشت، بي ارتباط نبوده است.که البته این نکته هم می تواند قابل توجه باشد اما کمی هم اغراق آمیز به نظر می رسد.ولی روایت دیگری می گوید فیلم تحویل آرشیو صدا وسیما داده شده اما در یک آتش سوزی در آرشیوصداوسیما که اوایل پیروزی انقلاب اتفاق می افتد، می سوزد. اما یک سوال از کسانی که برای پخش نشدن این بازی کلی دلیل می آورند.دیدار ایران واسرائیل پیش از انقلاب که منجر به پیروزی دو بر یک ایران آن هم در اخرین لحظات و به صورت دراماتیک بود شد بارها وبارها از برنامه های مختلف پخش شده است.پس چه دلیلی وجود دارد که آن بازی جذاب که حتی صداو سیما هم می توان از پخش کردن آن کلی آگهی بگیرد، پخش نشود؟ اما به هر جهت مثل اینکه در آرشیو هم این فیلم وجود ندارد. البته عده ای می گویند خسروانی از سر ناراحتی زیاد فیلم بازی 6تایی ها را در مرکز صدا و سیما نابود کرده است اما بازیکنان حاضر در دو تیم اکثرا می گویند این بازی اصلا فیلم برداری نشده است چون در همان روز که دیدار دو تیم انجام می شد مسابقات جام جهانی کشتی در سالن حیدرنیا برگزار می شده است. البته عده ای مکان بازی ها را سالن 12هزار نفری آزادی عنوان می کنند

شرح گلهای شش تایی

در آن بازی هر توپ ی که قرمزها  به سمت دروازه آبی ها می فرستادند بدون هیچ مقاومتی وارد دروازه می شد. گل اول را حسین کلانی از 50 متری قدم وارد دروازه کرد.سلیمانی در دقیقه 45 از پشت 18 با یک شوت زیبا حساب کار را دو بر صفر می کند همایون بهزادی در دقیقه50 گل سوم را روی پاس تو در علی پروین رقم می زند و سلیمانی در دقیقه 56 نتیجه را چهار بر صفر می کند. تاج تسلیم محض می شود . ناصر حجازی جای رشیدی را می گیرد، اما او هم2باردروازه اش باز می شود یک بار در دقیقه 86 و یکبار در دقیقه 90و هر دو گل توسط بهزادی. گل پنجم با دریبل های پی در پی و پاس گل کلانی و گل ششم روی سانتر زیاییبود که روی سر همایون بهزادی فرود آمد.می گویند بعضی از طرفداران پرسپولیس گل آخر را ندیده اند و برای سریع رسیدن به منزلشان زود تر ورزشگاه را ترک کرده اند.بهزادی می گوید:« تاجی ها همه چیزشان را باخته بودند اگر بازی ادامه داشت بیشتر هم می زدیم.اما واقعا هم هر چه زدیم وارد دروازه شد اتفاقی که در فوتبال ایران نادر است.» واقعا چرا تاج آن طور قافیه را باخته بود؟ تیم متمول دولت وقت چرا قادر به مقاومت کردن نبود؟ می گویند بعد از پایان بازی تاجی ها بر روی زمین افتاده بودند و توانایی حرکت کردن نداشتند. پرسپولیسی ها وقتی این صحنه را دیدند به سمت یاران ابی پوش رفتند و زیر بغل انها را گرفتند و کمک کردند تا ابی پوشان زودتر غم را از دل بیرون کردند و راهی رختکن شوند.حرکاتی که گفته می شود زیر بارش شدید تشویق طرفداران پرسپولیس صورت گرفته بود.بعد از بازی همه تاجی ها به دنبال مقصر بودند. در این میان تیمسار خسروانی مدیر این باشگاه دو روز بعد از حادثه با حضور در جمع بازیکنان تاج همه را مورد شماتت قرار داد. خسروانی که به شدت عصبانی بود به بازیکنان گفت: این تیم را منحل می کنم و عکس شما را بر سر در باشگاه می زنم و زیرش می نویسم که شما مایه ننگ این باشگاه هستید. این هیچگاه به دل جواد الله وردی ننشست. او در میان بازیکنان تاج بلند شد و به رئیس با نفوذ تاج گفت : اگر ما ننگ باشگاه هستیم شما رئیس ننگها هستید. همین حرف باعث شد الله وردی مقصر آن باخت شناخته شد و بعد ها برای گرفتن رضایت نامه وپیوستن به پرسپولیس سختی های زیادی بکشد. در آن ایام هفته نامه دنیای ورزش قصد داشت به نحوه ارتباط الله وردی با باشگاه تاج خوب کند. حتی جلسه ای هم با این مدافع داشتند ، اما او هیچگاه حاضر نشد ننگ فوتبال لقب بگیرد وبه تاج بازگردد.

تیترهای حماسی برای پیروزی عجیب

فردای آن روز دو هفته نامه مشهور کشور یعنی دنیای ورزش و کیهان ورزشی بخشی از مطالب خود را به این بازی اختصاص دادند.کیهان کمی برای تفاوت از رقیب تیتر زد : «این 3تن شش بار دروازه تاج را لرزاند» و عکس بازی دو تیم راروی جلد خود چاپ کرد.اما دنیای ورزش نوشت :«معجزه سرخ پوشان»در مطلب مربوط به این بازی امده بود :«اگر پرسپولیس دیشب را با آژاکس قهرمان نامدار اروپا مقایسه کنیم ره به خطا نرفته و سخنی به گزاف نگفته ایم. مگر اینکه درمیان صحبت از ارزشهای مادی در میان باشد که در این میان مشخص است که هیچ کدام از بازیکنان بزرگ اژاکس هم مقدار نیستند .» یک از نشریات عربی بعد ازاین پیروزی پرگل مطلبی را به این مسابقه اختصاص داد و تیتر زد ((فستیوال گل پرسپولیس تمام شدنی نبود)) .داور بازی رومانیایی بود :نیکولاری پتروچیانو , داور بازی با کمک اکبر حق بین و محمود خوشخوان قضاوت این دیدار را در اولین دوره تخت جمشید به عهده داشت و مجبور شد 6 بار سوت خود زا به جهت لرزش تور دروازه استقلال به صدا در بیاورد.در آن دیدار تاریخی این بازیکنان برای پرسپولیس به میدان رفته بودند؛بهرام مودت، ابراهیم آشتیانی، مسیح مسیح‎نیا، رضا وطنخواه، جعفر کاشانی، اسماعیل حاج رحیمی‎پور، ایرج سلیمانی، اصغر ادیبی، علی پروین، حسین کلانی و همایون بهزادی (کاپیتان) با سرمربیگری آلن راجرزارنج شده بودند.بازیکنان تاج هم این بازیکنان بودند:رشیدی (حجازی)، کارو حق‎وردیان، اکبر کارگر جم، جواد ا...وردی، جواد قراب (کاپیتان)، نصرا... عبدالهی، علی جباری، عزت جانملکی، حسن روشن (هادی نراقی)، غلامحسین مظلومی (مسعود مژدهی) و محمدرضا عادلخانی که رایکوف آنها را به بازی فرستاده بود.شاید اگرمی دانست این بازیکنان باعث چنین نتیجه ای می شوند ترکیب دیگری رابه بازی می فرستاد.

اما به هر جهت با انتشار فیلم کذایی شش تایی ها شاپور قریب با خودش می گوید که ای کاش از نگاتیوهای فیلبرداری ان بازی چند نسخه کپی می کرد.نه؟