علم تمرین

علم تمرین امروز به عنوان یک سر فصل مهم در دانشکده های ورزش دنیا تدریس می شود و پژوهش های مکرری در این زمینه در حال حاضر در حال انجام شدن است.
طراحی یک جلسه تمرینی به طور معمول در سطح اول فوتبال اروپا بر اساس فاکتورهای متعدد زیر انجام میگیرد :

ü Hard or Easy= سخت و آسان
ü Technical or Tactical = فردی و گروهی
ü Feedback بازخورد=
ü Observational learning یادگیری از روی مشاهده =
ü Physical learning یادگیری ناشی از تجربه بدنی =
ü Stage of learningسطح آموزش =
ü Stage of information processingسطح پردازش اطلاعات =
ü Retention test میزان نگه داری اطلاعات =
ü Elaboration theoryتئوری بسط =
ü Reconstruction theoryتئوری بازسازی=
ü Part & Whole  جز و کل =
ü Task Organizationسازماندهی وظیفه=
ü Attention Demandنیاز به توجه =
 

هر یک از سر فصل های فوق ، میتواند موضوع یک پایان نامه دکترا یا فوق لیسانس در رشته های روانشناسی ورزشی و علوم ورزش باشد و از این رو قابل پوشش در قالب یک مقاله نیستند.
در این نوشتار تلاش نگارنده توضیح کوتاهی در مورد بازخورد (1) و میزان توجه (2) و توجیه ارتباط آن با اولین جلسه تمرینی پرسپولیس به رهبری علی دایی خواهد بود.
 

بازخورد :
در باور عمومی مربیان سنتی ، فریاد زدن بر سر بازیکنان و گوشزد کردن اشتباهات آنها یک شیوه آموزش محسوب میشود و به این وسیله سعی در ادغام تشویق ، انگیزش و آموزش دارند.
ارائه بازخورد در هر سیستمی یک نشانه از آنتروپی مثبت است که به وسیله آن از فرسودگی سیستم در راستای رسیدن به هدف اش جلو گیری میکند و وجود آن یک مزیت مدیریتی در یک مربی حرفه ای است.
اما استفاده از زمان ارائه این بازخورد نکته حائز اهمیتی است که اغلب مربیان حرفه ای آن را فراموش میکنند و بی اهمیت از کنار آن رد می شوند.
کافی است به تصاویر تلویزیونی فوتبال های اروپا و لیگ برتر کشورمان نگاه کنید تا متوجه تفاوت ارائه بازخورد در سطح اول فوتبال دنیا و فوتبال کشورمان شوید.
در سطح اول فوتبال اروپا ، برای مثال انگلستان ؛ در طول نود دقیقه چیزی حدود 85 دقیقه را تیم فنی بر روی نیمکت و در حال مشاهده و تجزیه تحلیل سپری میکند در حالی که در سطح اول فوتبال ایران مربیان عادت به کنار خط ایستادن و عربده زدن بر سر بازیکنان به علت هر اشتباه آنها هستند
از این دست میتوان به رفتارهای خنده دار مربیان مانند نادر دست نشان ، امیر قلعه نوعی و ...اشاره کرد که بارها با حرکات عجیب و غریبی که لب خط انجام میدهند با تذکر تیم داوری مواجه شده و مضحکه گزارشگران می شوند.
بازخورد در فوتبال امر مهمی است و میتواند منجر به بهبود روند تیم شود ، اما زمان وکیفیت آن هم اهمیت بالایی دارد.
بازخورد به دو دسته تقسیم می شود :
1)ارائه بازخورد در مقابل وظیفه آسان
2)ارائه بازخورد در مقابل وظیفه سخت
 

پژوهشگران روانشناسی ورزشی معتقدند فریاد کشیدن بر سر بازیکنان در حین تمرین یا مسابقه نه تنها عامل انگیزشی برای بازیکنان محسوب نمی شود ، بلکه با توجه به متفاوت بودن این سبک انتقال پیام منجر به تقاضای توجه بیشتری در ذهن ناخودگاه بازیکن می گردد و به این طریق از کارایی بازیکن در تمرین و بازی کاسته می شود.
این مسئله در زمان ارائه باخورد در مقابل وظیفه سخت دو چندان اهمیت پیدا میکند ، به گونه ای که چنان چه یک مربی در حین انجام یک تمرین تاکتیکی که آمادگی ذهنی بالایی را می طلبد ، بدون متوقف کردن تمرین بر سر بازیکنان فریاد بکشد و عملکرد آنها ، چه مثبت چه منفی ، را مورد ارزیابی قرار دهد ، باعث کاهش بهروه وری تیمی می شود.
به سایت گل و صفحه ای که اولین جلسه تمرینی پرسپولیس را تشریح میکند برویم ، در تیتر داریم :
"دايي براي مهاجمان كه مرتكب اشتباه مي شدند جريمه در نظر گرفته بود و پس از هر اشتباه آنها را به شنا رفتن وا مي داشت"
 

و در ادامه میخوانیم :
" پاسكاري هاي كوتاه و بلند تمرين اختصاصي مهاجمان با دايي و مدافعان با بعدي از جمله برنامه هايي بود كه در دستور كار قرار گرفته بود· دايي كه به حل مشكل خط حمله اميدوار است تحرك زيادي داشت و تلاش مي كرد مهاجمان تيم را به فرم بهتري برساند· دايي براي مهاجمان كه مرتكب اشتباه مي شدند جريمه در نظر گرفته بود و پس از هر اشتباه آنها را به شنا رفتن وا مي داشت"
 

این سبک از این رو قابل تحسین است که مربی مشکل تیم را شناسایی کرده و به دنبال راهکاری برای ارتقای کیفیت خط حمله خود میگردد ، اما در مورد نحوه باخورد او این انتقاد محرز است که این روش کاملا اشتباه و منجر به هدر رفتن انرژی بدنی و آمادگی ذهنی بازیکنان میشود.
چرا که انجام کارهای تاکتیکی برای مهاجمانی در سطح اول فوتبال ایران به طور اختصاصی تکلیف دشواری محسوب میشود و نیاز به آمادگی ذهنی بالایی از سوی بازیکنان دارد .
فکر کردن و تصمیم گیری فرآیندی انرژی بر است و مربی محترم تیم پرسپولیس باید این نکته را در نظر بگیرد که با درخواست شنا رفتن برای بازیکنان هیچ نکته خاصی برای بهبود خط حمله آموزش داده نمیشود تنها یک تنبیه تحقیر گونه نصیب مهاجمینی می گردد که صد البته همگان میدانند از همدلی بالایی هم برخوردار نیستند و به دنبال شانسی برای تحقیر دیگری هستند.
به جای این که به ازای هر اشتباه از بازیکنان خواسته شود که شنا بروند ، علی دایی که خود مهاجمی طراز اول در تاریخ فوتبال ایران محسوب می شود می توانست نحوه صحیح انجام آن تاکتیک را نشان دهد یا به کمک وسایل آموزشی و سایر بازیکنان محیط تمرین را شبیه محیط واقعی بازی کند تا به این طریق آمادگی فنی تیم اش را ارتقا بخشد !
جای امیدواری است ، امروز که نسل جوان مربیان پا به این عرصه خطیر گذاشته اند با مطالعه در زمینه های مختلف علوم ورزشی و استفاده از انرژی جوانی و تجربه بازیگری خود به ارتقای وضعیت نابسمان فوتبال ایران بیندیشند.
 

توضیح : نگارنده به صورت آگاهانه از واژگان انگلیسی در ابتدای مقاله استفاده کرده است تا کلید واژگان اساسی در این زمینه را برای مطالعه بیشتر در منابع انگلیسی ( به واسطه ضعف مطالب فارسی ) در اختیار خوانندگان قرار دهد.
 

منابع :
Jowett S, Ntoumanis N. The Greek,Coach–Athlete Relationship
Kelley HH, Berscheid E, Christensen A,
 

Harvey JH, Huston TL, Levinger G,McClintock E, Peplau LA, Peterson,DR,eds. Close Relationships. New
York: Freeman, 1983.
 

Kenny DA. The analysis of data ,two-person relationships

نویسنده : جاوید جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی ورزشی ، دانشگاه بنگور انگلستان