فوتبال؛ مرضي كه قرار بود مرهم باشد

1- هفته كابوس وار فدراسيون فوتبال و مردم ايران، با شكست دردناك تيم ملي كشورمان برابر ازبكستان تكميل شد تا يك بار ديگر بحران در اين حوزه به اوج برسد. داور اماراتي براي اجراي قانون «چشم در برابر چشم»، بدترين زمان ممكن را انتخاب كرد و به تلافي بازي رفت، گل سالم محمد نوري را نپذيرفت تا كارلوس كي روش كيفر خوش اقبالي اش را در يك تنگناي تاريخي بي سابقه بپردازد. باران چهارشنبه، مي توانست ناكامي جوانان و فوتسال را آب بكشد و روح تعرض ديده ميليون ها ايراني را تطهير كند، اما حوادث نانوشته و غيرقابل پيش بيني دنياي فوتبال، ورق را برگرداند و كار را براي ما سخت تر كرد. تا قبل از مصاف با ازبك، جام جهاني را در دستان مان مي ديديم، اما حالا يك بار ديگر بايد اميدوار به حوادث باشيم و تازه تا آن زمان، ماه ها زندگي در برزخ معادلات لاينحل اين گروه، كام فوتبال دوستان ايراني را تلخ نگه مي دارد. اين فوتبال است؛ پديده اي كه روزي گمان مي كرديم مي تواند روي همه كم و كاستي هاي مان سرپوش بگذارد، اما حالا خودش تبديل به يك عذاب جانكاه ديگر شده است.

2- يك فرضيه قديمي و جهانشمول در مورد فوتبال وجود دارد كه معمولا منتقدان و دشمنان سينه چاك اين رشته ورزشي به رواج يافتن و شدت گرفتن آن كمك مي كنند. مي گويند فلسفه اعتبار دادن به فوتبال توسط دنياي مولتي مديا اين است كه خيلي از مسايل مهم و كليدي در جهان تحت الشعاع قرار بگيرد. فقر، گرسنگي، توزيع ناعادلانه ثروت و قدرت و بسياري از نكات و سياست هاي بحث برانگيز ديگر گاهي زير سايه گل و شوت و آفسايد و كرنر پنهان مي شوند تا كسي آنها را نبيند و به بحث نگذارد. طرح اين نظريه كه در نوع خودش مخالفان پرشماري هم دارد هرازگاهي در كشور ما نيز از سر گرفته مي شود. اين اواخر به عنوان مثال محمد دادگان مدعي شد بزرگنمايي در مورد برخي مسايل فوتبالي، حربه اي براي به زير كشيدن مشكلات اساسي دولت در اداره كشور تلقي مي شود؛ چنانچه پيش تر عده اي بر اين باور بودند كه برخورد اغراق آميز برخي از رسانه هاي غيرمستقل با داستان شوخي شيث و نصرتي، دستاويزي براي پايان دادن به درگيري افكار عمومي با اختلاس سه هزار ميليارد توماني بوده است. اين حرف و حديث ها هميشه وجود داشته است. شايد بشود خيلي از اصول تئوريك اين دسته از فرضيه پردازان را به چالش كشيد، اما ترديدي نيست كه گاهي غفلت از دنياي حقيقي مي تواند دست كم يكي از «كاركردهاي پنهان» فوتبال به شمار بيايد؛ آنچه بعضا با استقبال دولت هاي گوناگون نيز مواجه مي شود. حقيقت آن است كه اگر توان سحرآميز و جادويي فوتبال در تسخير ذهن انسان ها، براي اروپايي ها نوعي مرهم و آرام بخش به حساب مي آيد، براي دولتمردان و مردم ما مي تواند چيزي واجب تر از نان شب باشد. آنجا فوتبال را در بوق مي كنند، شايد براي اينكه رشد سه دهم درصدي نرخ بيكاري زياد به چشم نيايد و كسي بيش از اندازه نگران قطع چند درخت كهنسال نشود، يا فوق فوقش ملت كمتر يقه دولت را بگيرند كه چرا وارد يك جنگ پرهزينه خارجي شده و همين بودجه را صرف هرچه شاهانه تر شدن زندگي بازنشسته ها و دريافت كنندگان حقوق بيكاري نكرده است. اينجا اما، فوتبال مي آيد تا با خودش اساسي ترين رنج هاي يك ملت را ببرد؛ از تورم چند صد درصدي كه مثل عقاب «نان» را هم از دست مردم مي ربايد تا نفتي كه قرار بود سر سفره بيايد، اما...

3- نه؛ اين اسباب بازي ديگر كسي را سرگرم نمي كند. خيلي وقت است كه فوتبال ايران جنبه «نشئه آفرين»اش را از دست داده و نه تنها غمي راتسكين نمي دهد، بلكه خود دردي به كوه آلام ديگر اين ملت مي افزايد. عربستان بعد از دوئل با اسپانيا و برزيل در يك بازه زماني كوتاه آنقدر آبديده مي شود كه مي تواند در هت تريك بازي هاي بزرگ دوستانه اش، اين بار آرژانتين را با همه ستاره هايش در رياض متوقف كند. ما اما، تاجيكستان را حلوا حلوا مي كنيم و روي سرمان مي گذاريم. اين فوتبال چگونه بايد ميليون ها ايراني را به خلسه ببرد، وقتي سال هاست حتي يك ستاره به درد بخور و تازه نفس هم در دل خودش تربيت نكرده است؟ در حوزه ملي امروز مهدي رحمتي به عنوان تنها سرمايه فوتبال ما در درون دروازه، در حالي از ركورد مسابقات رسمي احمدرضا عابدزاده افسانه اي عبور مي كند كه بعد از اين همه سال هنوز اصول يك خروج ساده را از بر نكرده و با هر ارسال پيش پا افتاده حريف، چهار ستون بدن يك مملكت را مي لرزاند. ناجي ميليون ها ديده ترديد زده در آخرين دقايق مصاف با ازبكستان ، بايد عليرضا عباسفري باشد كه سال هاست از اجراي عمليات نجات، حتي براي تيم هاي متوسط باشگاهي اش هم عاجز بوده است. اين فوتبال بي استاديوم، بي پديده و بي مدير، چطور بايد رنجي را آرام كند يا بغضي را به باد بدهد؟ در دنياي بي رحم امروز، حتي اسباب بازي ها هم بايد مدرن و خوش رنگ و لعاب باشند. اگر مي خواهيد اين مردم مثل بچه هاي خوب، همچنان سرشان گرم بازي شان باقي بماند و به كار بزرگترها كاري نداشته باشند، حداقل براي اين سرگرمي به فنا رفته شان فكري بكنيد. فوتبالي كه ليگ نصفه و نيمه و سكته اي اش در محاصره سكوهاي لخت برگزار مي شود، جام حذفي اش روي هواست و هيچ احدي كوچكترين برنامه اي براي مبارزه با فساد از روز روشن تر و همه گير آن ندارد، چه گلي بايد برسر ايراني ها بزند؟ فوتبال را پديده ها مي سازند، استعدادهايي كه بايد در آكادمي ها رشد كنند؛ همانجايي كه تا پول ندهي، نمي گذارند حتي تماشايش كني و همانجا كه به اعتراف فلان مربي قديمي تهران، برخي مربيان بيمارش به هيچ چيز كودك تحت تعليم شان رحم نمي كنند. فوتبال ما در اين فضاي بي نهايت كثيف و مسموم ساخته مي شود. اين فوتبال خودش معضل است، مصيبت است، چطور مي توان از آن انتظار داشت دستان تهي پدر، سفره خالي مادر، غرور درهم شكسته فرزند و نگاه هاي سهم طلبانه همسايه را تحت تاثير قرار بدهد و به دست فراموشي بسپارد؟

4- آدم هايي كه از تونل هاي سرد و نمور آزادي بيرون مي آيند و خسته و مشوش راه خانه را در پيش مي گيرند، دير سالي است كه به مسحورشدگان هنر فوتبال نمي مانند. فكري بايد كرد. اين اسباب بازي، مدت هاست كه خودش عامل رنج و عذاب شده است، درست مثل 95 درصد از وسايل بازي بچه هاي ايران كه از چين مي آيند و دور از چشمان «مسوول «، سلامتی كبد و شش و سيستم هورموني نوباوگان اين سرزمين را هدف گرفته اند!