وقتي دايي «فقر» را فراموش نمي كند / روزي كه نماد اعتراض، زبان انتقاد شد

1- از زمان پيوستن علي دايي به جرگه مربيان، اغلب اوقات كنفرانس هاي مطبوعاتي او پرسروصدا، داغ و خبرساز از كار درآمده است. شخصيت غيرقابل مهار دايي و صراحت لهجه كم نظير او باعث شده است تا معمولا خبرنگاراني كه پاي صحبت هاي شهريار مي نشينند، دست خالي به محل كارشان برنگردند. حافظه افكار عمومي طي چند سال اخير اظهارنظرهاي آتشين و بي پرده فراواني را از دايي به ثبت رسانده است؛ از حملات بي واهمه به مديران غيرورزشي تا حمايت از ورزشكاراني كه به زعم او، حق شان در حال پايمال شدن بوده است. سير تكاملي دايي به ويژه طي دو سال اخير باعث شده است تا فحواي كلام اين اسطوره فوتبال ايران نيز تغييرات جالب توجهي داشته باشد و بيشتر به سمت بازگويي برخي از معضلات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي ميل كند. او در تازه ترين موضع گيري اش در همين چارچوب، بعد از پايان بازي تيمش با پيكان كه دست بر قضا به برتري راه آهن هم انجاميد، با ادبياتي واضح، بخشي از مهم ترين مشكلات اين روزهاي مردم كشورمان را مورد اشاره قرار داد و پرده از رنج هاي ملموسي برداشت كه سياسيون و خيلي از مديران كشور چندان تمايل ندارند به طور صريح به آنها بپردازند: «فقط مساله تعليق احتمالي فوتبال مطرح نيست. الان در خيلي از حوزه هاي ديگر هم مردم ما مسايلي دارند كه كسي در موردشان توضيح نمي دهد. كاش معجزه اي بشود و يك نفر پاسخگوي مشكلات اقتصادي مردم باشد!» به اين ترتيب مردي كه طي يك سال گذشته بارها ادعا كرده دوست ندارد نماد اعتراض مردم باشد، حالا سعي كرده هم آواي گلايه ها و انتقادات آنان باشد و با تكيه بر جايگاه ممتازش به عنوان يك ستاره ملي، حرف هايي بزند كه خيلي از اوقات در برگيرنده آلام عمومي و رازهاي مگو و آزاردهنده هم ميهنانش است.

2- شايد اگر همه چيز سرجاي خودش بود، كسي از يك مربي فوتبال انتظار نداشت از تريبوني كه مخصوص بررسي مسايل فني و تاكتيكي حاكم بر تيم است در راه بازگويي مشكلات اجتماعي سود ببرد، اما سكوت سنگين آنها كه مسوول اند و نيز رنج فزاينده و مبهمي كه بر بدنه جامعه تحميل مي شود، مخاطب را ناگزير مي كند به استقبال سوپر استاري برود كه شرح دهنده حال و قال او شده است. پيش از اين بارها ستاره هاي تراز اول دنياي فوتبال كه اهليت جهان سومي داشتند، در اعلام وفاداري به مصالح و منافع مردم شان لب به سخن گشوده اند؛ روماريو و رونالدو نازاريو از وضعيت معيشتي دشوار مردم در برزيل يك دهه قبل سخن گفتند و ليونل مسي، همين هفته گذشته در مصاحبه با ال پايس، از فقري گفت كه در آرژانتين موج مي زند و هنوز هم حال او را فرسنگ ها دورتر از بوينس آيرس بد مي كند. بله؛  اين رفتاري حرفه اي نيست، اما بي ترديد «انساني» است. وقتي آنها كه بايد موضع بگيرند سكوت كرده اند و وقتي آنها كه بايد حساب گوشه گوشه مملكت را داشته باشند فقط حواس شان به قيمت كالاها در «محله» خودشان است، چه بهتر كه ستاره هاي محبوب مردم كه روي دوش آنها به قله افتخار رسيده اند، گاهي تلنگري بزنند و از دردي بگويند كه هموطنان شان را ذره ذره به زانو در مي آورد. حالا اينجا علي دايي يكي از همان هاست؛ هم او كه حكايت دست به خيري اش اين روزها سينه به سينه نقل مي شود، او كه اولين ملاقاتي سرشناس زلزله زده هاي آذربايجان است و او كه در سالن كنفرانس راه آهن در اكباتان، حرف هايي مي زند كه خيلي ها دلشان مي خواست 48 ساعت قبل تر در نشست خبري پاستور در موردش چيزي مي شنيدند!

3- دايي مي پرسد «چرا كسي پاسخگوي مشكلات اقتصادي مردم نيست؟» جواب اين سوال شايد آنجايي باشد كه خيلي از كارگزاران و مديران كشور در چنين حوزه هايي، مثل دايي و ديگران طعم فقر را نچشيده اند و نمي دانند حتي آبدارترين سيلي ها هم فقط براي مدت كوتاهي صورت را سرخ نگه مي دارند! اگر برآمده از تنهايي و تنگدستي باشي و اگر همه جهان بيني ات فقط به وسعت جيب خودت نباشد، محال است در روز رستگاري، حال هم كيشان پيشين ات را از ياد ببري. اين، موضوعي نيست كه آقازاده ها و مديران مولتي ميليونر چيزي درموردش بدانند. آنها اغلب از خانه هاي سرد، شكم هاي گرسنه و غرورهاي تحقيرشده، تصويري در ذهن ندارند و نمي توانند تراكم اندوه را لابه لاي دست هاي خالي حس كنند. اگر دايي هنوز دغدغه جهيزيه خواهر فلان جوان غريب زاهداني را دارد و اگر علي كريمي حتي در برزخي ترين روزها و دوزخي ترين لحظات پس از اخراجش هم مي تواند هزينه هاي درمان نوزاد هفت ماهه را قبول كند، ريشه اش را بايد در وجدان بيدار و نيز دردآشنايي ديرين آنها در كوچه پس كوچه هاي اردبيل و مارليك كرج جست وجو كرد. شايد اگر اقتصاد ما از انحصار سرمايه دارها و نفتكش هاي غول آسا و تالارهاي شيك خارج مي شد و شايد اگر مسوولان اقتصادي ما حصر خود خواسته شان در طبقات بالا دست جامعه را مي شكستند و سري به لايه هاي زيرين و حقيقي زندگي مردم مي كشيدند، اوضاع خيلي بهتر از اين مي شد. امثال دايي و كريمي هنوز مجالي براي لمس «فقر» دارند، چون فوتبال اصولا پديده اي است كه در بطن جامعه جريان دارد و از علايق توده هاي فرودست مردم سرچشمه مي گيرد. اينجا هنوز مي توان تماشاگر نگون بختي را با كفش هاي پاره ديد، يا نوجوان مستعدي را كه با كوله بار نحيفش از شهرستان آمده تا با شكم گرسنه در مسير آينده اي بهتر عرق بريزد. مردان و زنان ناتوان و عريضه به دستي كه هر روز نااميد از همه جا، پشت درهاي محل تمرين ستاره ها صف مي كشند، شايد باعث شوند تصوير فقر و عجز همچنان جلوي چشم سوپراستارها زنده باقي بماند. اين اما، متاسفانه اتفاقي نيست كه زياد در همايش ها و اجلاس ها و سمينارهاي پي درپي مديران و مسوولان رنگارنگ كشور تكرار شود. آنجا، تنگدستي مدتهاست كه به يك واژه نخ نما و غيرملموس تبديل شده است؛ چيزي كه چون آقايان ابعاد حقيقي اش را حس نمي كنند، چنان كه بايد باورش ندارند.

4- حول و حوش يك ماه پيش بود كه رييس دولت در مورد شرايط فوتبال و تيم ملي كشورمان اظهارنظر كرد و حالا اين علي دايي است كه بايد سراغ مشكلات حاد اقتصادي مردم برود؛ چنانچه پيش تر امير قلعه نويي هم گوشه اي به مشقات مالي و حتي معضلات مهم زيست محيطي هموطنان مان زده بود. چه مي شود كرد؟ به قول خود شهريار «اينجا ايران است».