چرا هوادار ايراني از بازيكن ميلياردي متنفر است؟

1- شكست نابخشودني تيم ملي مقابل لبنان در كنار نمايش دور از انتظار بسياري از بازيكنان سرشناس ايراني در مسابقات داخلي، باعث شده است تا در برهه كنوني، بيش از هر زمان ديگري ستاره هاي اسم و رسم دار فوتبال كشورمان تحت فشار شديد رسانه ها و افكارعمومي قرار بگيرند. اين روزها تقريبا هه جا حرف از «ميلياردي هاي بي خاصيت» است؛ آنها كه از ديدگاه خيلي از مردم انگار متهم رديف اول ناكامي هاي اخير تلقي مي شوند. در فوتبال ما زياد پيش آمده كه انگشت اتهام به سمت مديران سياسي و غيرمتخصص يا مربيان شكست خورده و ناكارآمد نشانه برود. امرزو اما، باوجود اينكه همچنان مشكلات زيادي در اين حوزه ها وجود دارد، قاطبه علاقه مندان به فوتبال ترجيح مي دهند عملكرد ضعيف بازيكنان را زير سوال ببرند و از اين گروه به عنوان عاملان اصلي فجايع اين سال ها نام ببرند. مشكلاتي كه از مدت ها پيش بين هواداران و ستاره ها به وجود آمده بود، حالا به شكل خيره كننده اي تشديد شده است. فرياد عليه بازيكنان ي كه به آنها لقب «بي غيرت» داده مي شود، اين سال ها به يكي از رايج ترين شعارهاي تماشاگران ناراضي در استاديوم هاي ايران تبديل شده و به ويژه حالا كه كيفيت كار سوپر استارها نه در فوتبال ملي و نه در حوزه باشگاهي چنگي به دل نمي زند، بهترين مجال ممكن براي تخطئه آنها نزد عامه مردم پديد آمده است. اما واقعا چرا اين اتفاق رخ مي دهد؟ چطور خيلي از طرفداراني كه براي تماشاي بازي تيم هاي محبوب شان به استاديوم مي روند يا پاي تلويزيون مي نشينند، عليه ستاره هاي همين تيم ها ذهنيت منفي دارند و منتظرند تا در اولين فرصت از خجالت آنها در بيايند؟ چگونه مفهوم «بازيكن ميلياردي» به كليد واژه انتقام جويي شفاهي توده مردم از فوتباليست هاي ناموفق تبديل مي شود و فشار را به جايي مي رساند كه آنها با رسانه ها قهر كنند و از پاسخگويي طفره بروند؟

2- اولين پاسخ به اين سلسله از سوالات آن است كه از نظر بخش قابل توجهي از افكارعمومي ، فوتباليست هاي امروزي استحقاق دستمزدهاي كلان دريافتي شان را ندارند. حقيقت آن است كه سطح كيفي ستاره هاي كنوني فوتبال ايران نسبت به گذشته شديدا افت كرده، اما پول پرداختي به آنها افزايش افسارگسيخته اي داشته و اين، همان تناقضي است كه فوتبال دوستان متعصب را آزار مي دهد. درك اين مساله كه كريم انصاري فر ده ها برابر خداداد عزيزي يا علي دايي پول بگيرد و محسن بنگر با اين حال و روزش در يك فصل به اندازه همه زندگي محمد پنجعلي و افشين پيرواني ثروت جمع كند، براي هوادار دلسوخته فوتبال ايران ي كار آساني نيست. تا يكي، دو دهه قبل زمين هاي خاكي و فوتبال خياباني و سالني مهم ترين منابع ظهور ستاره هاي خودجوش و باكيفيت براي فوتبال حاضري خور ايران بودند و گاهي از دل اين ميادين، نوابغي مثل علي كريمي و مجيد نامجومطلق بيرون مي آمدند. با تغيير سبك زندگي مردم، متحول شدن تفريحات و سرگرمي هاي عمومي و نيز پررنگ تر شدن مشكلات اقتصادي، به تدريج نقش كليدي فوتبال محلي در توليد ستاره هاي مهم و اثرگذار هم از بين رفت. با اين وجود باشگاه هاي ايراني به جاي آنكه از حالت مصرف كننده خارج شويد و رو به كشف و تربيت استعدادهاي جديد بياورند، تصميم گرفتند كاهش عرضه را با افزايش تقاضا جبران كنند. نتيجه اين استراتژي غلط هم پديد آمدن وضعيت بغرنج فعلي بود؛ آنجا كه بازيكنان متوسط با اندكي استعداد، كلي مشتري دست به نقد پيدا كردند، قيمت خودشان را حسابي بالا بردند و با برآورده نكردن انتظارات، فستيوالي از جنگ اعصاب به راه انداختند. واقعا بازيكنان ي مثل قاضي، برهاني، غلام رضايي يا محمد نوري اگر دو دهه قبل ظهور مي كردند، چقدر شانس براي چند دقيقه بازي در پرسپوليس و استقلال يا تيم ملي داشتند؟!

3- همه داستان اما، همين نيست. يكي از ديگر عواملي كه باعث مي شود دريافتي كلان ستاره هاي لوكس و البته ناكارآمد ايراني با انتقاد شديد عمومي روبه رو شود، چرخه غلط و زيان بار گردش پول در اين حوزه است. حقيقت آن است كه در شرايط سالم و طبيعي و در كشورهاي مترقي، فوتبال پديده اي سالم و سازنده عليه معضلات اجتماعي و اقتصادي است، اما اشتباهات بنيادين رخ داده در ايران، باعث مي شود اين رشته ورزشي با از دست دادن كاركردهاي واقعي اش، خودش به عاملي براي از بين بردن حقوق مردم و به ويژه طبقه فرودست جامعه تبديل شود. در اروپا باشگاه هاي كاملا خصوصي، خرج و مخارج شان را از طريق شيوه هايي مثل بليت فروشي در استاديوم خانگي، دريافت حق پخش از شبكه هاي تلويزيوني شخصي، تبليغات محيطي و جذب اسپانسرهاي بزرگ تامين مي كنند و آخر هر فصل، ترازنامه مثبت مالي شان را به مراجع مربوطه ارايه مي دهند. اين يعني آنكه اين تيم ها هر چقدر هم پرريخت و پاش باشند و از بازيكنان گرانقيمت بهره ببرند، باز مداخل شان به هزينه هاي شان مي چربد. در اين سيكل سالم و مفيد، ستاره هاي فوتبال هم علاوه بر تن دادن به پروژه هاي عظيم و رنگارنگ خيريه، گاهي تا نيمي از رقم دستمزدشان را به عنوان ماليات به دولت مي پردازند تا اين وجوه صرف فقرزدايي و تامين هرچه بيشتر رفاه مردم شود. در فوتبال دولتي ايران اما، اين چرخه كاملا وارونه و به ضرر منافع ملت است. آنجا پول كمپاني هاي بزرگ و كانال هاي ثروتمند با واسطه جذابي به نام فوتبال خرج احداث بيمارستان و مدرسه و مراكز تفريحي براي عامه مي شود، اما اينجا بخشي از خزانه دولت كه بايد در جهت دغدغه هاي شهروندانش به مصرف برسد، در اختيار باشگاه هاي غيرمولد قرار مي گيرد تا آن را با دلال هاي بدنام، بوقچي هاي مخرب، مديران و مربيان فاسد و بازيكنان ناكارآمد تقسيم كنند. شايد اگر فوتبال ما به معناي واقعي كلمه خصوصي بود و مالكان باشگاه ها خرج شان را از جيب خودشان مي دادند، بازيكنان ميلياردي هم براي سكونشين ها حساسيت كمتري ايجاد مي كردند، اما امروز كه مرد و زن ايراني مي بيند سرمايه اي كه بايد براي كمك به خروج از بحران در اختيار وي قرار بگيرد، صرف هرچه تجملاتي تر شدن زندگي ستاره هاي غيرمتعهد مي شود، نمي توان از او انتظار خويشتنداري و سعه صدر داشت.

4- مديريت صحيح باعث مي شود در جوامع پيشرفته، فوتبال به دشمن فقر و رخوت تبديل شود، اما سياستگذاري هاي غلط، سستي و اهمال كاري و ناتواني در تدبير امور، در كشور ما از همين رشته ورزشي عاملي براي از دست رفتن سرمايه ملي و تقويت فساد و كج روي مي سازد. تماشاگر درمانده، خشمش را از روي سكوها به بازيكن انتقال مي دهد و فوتباليست متهم شده نيز واكنشي مشابه نشان مي دهد تا فضاي فوتبال ايران ، مملو از يك نفرت همه جانبه و دشمني بازتوليدشونده باشد.