چوپان دروغگو را بردارید، بیرانوند را بگذارید

سيلي دقيقه يك عمان به ايران مي توانست به قيمت از دست رفتن روياهاي يك تيم پراميد و تداوم يك طلسم ننگين 43 ساله تمام شود، اما درست در لحظاتي كه كارگردان تلويزيوني تصوير صورت رنگ پريده كارلوس كي روش را به نمايش كشيده بود، دست معجزه از آستين عليرضا بيرانوند بيرون آمد و ايران را در بازي نگه داشت. از نظر فوتبالي، گل شدن پنالتي دقيقه يكم با چنين شرايطي، به معناي يك فروپاشي كامل روحي و رواني است كه تا دقايق طولاني تيم را گيج و منگ نگه مي دارد، اما بيرو كاري كرد كه كل قصه عوض شد؛ آنقدر كه شوك ناشي از به باد دادن اين فرصت تاريخي، خود عماني ها را اسير كرد و باعث شد مدافع مياني آنها گل اول را به عليرضا جهانبخش هديه كند.

بعضي از مربيان فوتبال عبارت غلوشده و مطايبه آميزي دارند كه مي گويد: «گلر خوب از پدر و مادر خوب هم بهتر است.» و حالا در پيشروي ماجراجويانه ايران در جام ملتهاي آسيا، اين عليرضا بيرانوند است كه به واژه واژه اين شوخي قديمي جان مي بخشد. او در دیدار با ويتنام تك به تك بازيكن حريف را گرفت و در مسابقه با عراق هم با آن سوپر سيو جادويي مانع از شكست ايران شد. به زانو در آمدن بيرو روي هر كدام از اين دو توپ مي توانست صدرنشيني ايران را به فنا بدهد و تيم ما را به مسير مرگ بفرستد، اما مقاومت پسر خرم آبادي آتش جهنم را سرد كرد. سريال نجات بخشي هاي عليرضا اما در دقيقه يكم بازي با عمان تكميل شد؛ جايي كه اگر او نبود، شايد امروز رسانه هاي ايران به جاي كري خواني براي مارچلو ليپي در حال محاكمه بي رحمانه كارلوس كي روش بودند. صد البته فراموش نمي كنيم كه بيرانوند در مقابل پرتغال هم با مهار پنالتي كريس رونالدو، قطار تيم ملي را از ريل يك باخت پرگل و خداحافظي تخقيرآميز با جام جهاني، به ريل اميدواري و صعود كشاند، هرچند ضربه بي دقت طارمي در دقيقه پاياني روياهاي يك ملت را نقش بر آب كرد.

هنر و استعداد ناب عليرضا بيرانوند شايسته بالاترين ستايش ها به نظر می رسد، اما آنچه ارزش كار او را دو چندان مي كند، پيشينه اين پسر است؛ آنجا كه او با با اسم رمز همت، به پشتوانه مرارت و خودباوري از سخت ترين شرايط خودش را بالا كشيد و سر به آسمان ساييد. عليرضا متولد روستاي سرابياس در استان لرستان است و كودكي و نوجواني اش را در شرايطي دشوار پشت سر گذاشته است. سر و شكل زندگي او طوري بود كه اولين بار به جاي نود، سر از برنامه اشك انگيز ماه عسل درآورد. بيرانوند اما گريه هايش را خيلي قبل تر از اين حرف ها تمام كرده بود؛ همان زمان كه در شب هاي سرد تهران دور ميدان آزادي مي خوابيد و براي سير كردن شكمش، از كارگري در كارواش هم ابا نداشت.

در روزگاري كه بعضي بچه پولدارهاي پايتخت نابرده رنج، به بركت «جيب بابا» سر از فهرست تيم هاي ليگ برتري در مي آورند و مجال درخشیدن را از ستاره های تهی دست می دزدند، بيرو با حلواشكري عقاب، عقاب آسيا شد. سخت است كه بربري خشك بخوري و دستكش پاره دستت كني، اما آرزوهاي دور و درازت را از یاد نبری. روزي كه بيرانوند چند ماه قبل از جام جهاني از فاصله هزاران كيلومتري فرياد زد «چطوري كريس» خيلي ها به او خنديدند، اما براي پسري كه با اراده اش سرنوشت را هم به بازي گرفته بود، رونالدو حريف قدري نبود. بيرانوند هنوز دارد سطرهاي تازه به داستانش اضافه مي كند و چه مشتاقيم براي خواندن خط او كه  خودش تک خال روزگار است.

بسیاری از کارشناسان عقیده دارند یکی از مشکلات اساسی سیستم آموزشی در ایران، مربوط به کم وکاستی های قهرمانان کتاب های درسی است. الگوهای مکتوبی که  چندین نسل از کودکان و نوجوانان ما با آن بزرگ شدند، عمدتا شامل شخصیت های بسیار معمولی و ناتوان بوده است که ارزش «ستاره» بودن را نداشته اند؛ از کوکب خانم که اوج هنرش خانه داری و فراهم کردن ماست و نیمرو برای میهمانان سرزده بود تا دختری به نام کبری که در یک روز بارانی تصمیم گرفت دیگر کتابش را گم نکند و البته هیچ نفهمیدیم سر قولش ماند یا نه. از پتروس که اسطوره وارداتی بود و انگشتش را در سوراخ سد فرو کرد تا آقای هاشمی که چون نامه انتقالی به دستش رسیده بود، دست زن و بچه اش را گرفت و از شهری به شهر دیگر رفت، بی آنکه بدانیم این مثلا چگونه کار شاقی بوده است!

شاید وقتش رسیده باشد با کنار گذاشتن این همه قدیس ناتوان و عاری از اعجاز، داستان علیرضا بیرانوندها را در کتاب های درسی بچه های مان بگنجانیم و به آنها یادآوری کنیم در جهان خلقت «غیرممکن» معنی ندارد. هزاران بیرانوند نشکفته که در شهرها و روستاهای دور افتاده و محروم به دنیا آمده اند، باید به این الگوهای ملموس و واقعی نگاه کنند و بفهمند که با عنصر اراده می توان از همه محالات عبور کرد. 10 هزار بیت شعر حماسی در باب خواستن و توانستن هم شاید برای بچه ها به اثرگذاری مرور زندگی یکی مثل بیرانوند نباشد. بچه محصل های ما به الگوهای مرئی و حقیقی نیاز دارند تا بفهمند با استعداد، تمرین، تحصیل، هنر، نبوغ، کارآفرینی یا امثال آن هر مرزی کمرنگ خواهد شد و سقف هر طبقه ای در هم خواهد شکست. باید به آنها بفهمانیم راهی نیست بین سنگ پراندن در روستاهای لرستان تا پرتاب های 75 متری روی چمن مخملین ابوظبی، از دویدن با کفش های پاره تا به چارمیخ کشیدن رونالدو و از گمنامی و حسرت پشت یک نیمکت رنگ و رو رفته تا جایی که عشق و امید یک ملت باشی و با افتخار از تو یاد کنند. چوپان دروغگو که هیچ کدام از ما را راستگو نکرد؛ حداقل حذفش کنید و قصه بیرانوندها را بنویسید، شاید یاد گرفتیم جغرافیای تلاش وسیع ترین بلاد دنیاست.