کارگردانی که 10 سال پیش، امروز را می دید!

روند حضور دختران «مردانه پوش» ایرانی در ورزشگاه ها به شکل فزاینده ای ادامه دارد. پیراهن و شلوار گشاد، ریش و سبیل مصنوعی، یک کلاه بزرگ، مقدار زیادی جسارت و کمی خوش شانسی؛ این همه آن چیزی است که دخترها برای عملی کردن رویای محال شان نیاز دارند. حالا دیگر غیرممکن است یک بازی بزرگ برگزار شود و پس از پایان آن تعداد زیادی از دختران فوتبالدوست تصاویر مربوط به موفقیت شان در عبور از گیت ها و حضور روی سکوها را به اشتراک نگذارند. آنها شبیه کوهنوردانی شده اند که بعد از فتح هر قله، پرچم شان را بر فراز آن می کوبند و لذتش را می برند. جالب اینکه به محض افشای هویت هر کدام از این دخترها، رسمی ترین رسانه های کشور مصاحبه های باشکوه و ستایش آمیز از آنها می گیرند تا روشن شود استادیوم رفتن این جماعت از نظر عرف حاکم بر جامعه هیچ اشکالی ندارد. بدترین اتفاق دنیا همین است که عامه مردم یک امر غیرقانونی را زشت ندانند؛ این یعنی آن قانون اشکال اساسی دارد و وقتی در جهت اصلاح آن تلاش نمی شود، به تدریج قبح قانون شکنی در همه زمینه ها از بین می رود و دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود.

بعد از بازی اخیر پرسپولیس و سپیدرود که تصویری از پنج دختر مردانه پوش در کنار هم منتشر شد، بسیاری از رسانه های معتبر خارجی به این موضوع پرداختند و با لحنی شگفت زده و طعنه آمیز موضوع جنسیتی بودن حضور در ورزشگاه های ایران را بازتاب دادند. بی گمان این یک آبروریزی بین المللی برای ماست که از بی بی سی و دیلی میل تا سایت ها و تلویزیون های استرالیایی به این سوژه بپردازند و باورهای نادرست و افراطی در مورد جامعه ایرانی را تقویت کنند. نکته دردناک اما اینجاست که درست 11سال پیش، یعنی خیلی قبل از آن که ورود زنان به ورزشگاه ها با لباس مردانه مد شود، جعفر پناهی در فیلم سینمایی «آفساید» به این موضوع پرداخت و از قضا اثری دشوار و خوش ساخت خلق کرد، اما مسوولان کشور به جای جدی گرفتن هشدار این هنرمند ترجیح دادند صورت مساله را پاک کنند؛ در نتیجه آفساید توقیف شد و به دلیل عدم نمایش عمومی در ایران فرصت حضور در اسکار را هم از دست داد. داستان آن فیلم مربوط به دخترانی بود که تلاش کردند با لباس پسرانه برای تماشای بازی ایران و بحرین در مقدماتی جام جهانی 2006آلمان وارد ورزشگاه آزادی شوند، اما پلیس آنها را بازداشت کرد.

هنرمند باهوش کسی است که چند گام از جامعه اش جلوتر باشد و جعفر پناهی هم در ماجرای علاقه زنان برای حضور در ورزشگاه ها، همین ذکاوت و تیزبینی را داشت. توقیف آفساید اگرچه باعث شد این اثر سینمایی دیده نشود و اگرچه کارگردانش را دلشکسته تر و مهجورتر از قبل کرد، اما موجب تغییر واقعیت نشد. امروز می بینیم موجی که امثال پناهی در موردش هشدار می دادند خیلی از سدها را شکسته و رسانه های جهانی را تسخیر کرده، در حالی که اگر یک دهه قبل به فکر فرو می رفتیم و مشکل را به طور اصولی حل می کردیم، اکنون با این شرایط عجیب مواجه نمی شدیم. آن روز یک فیلم سینمایی را توی سطل آشغال انداختید، اما آیا امروز هم می توانید بی بی سی و دیل میل و اینستاگرام و موبایل هوشمند دختران فاتح سکوها را توقیف کنید؟ واقعیت بالاخره راه خودش را می رود؛ مقاومت در برابر آن فقط زحمت و هزینه تغییر را بیشتر می کند.