سروش و دو راهی تاریخی

"علم بهتر است یا ثروت؟"

این جمله بی تردید آشناترین موضوع انشای همه تاریخ است. آنهم در جامعه ای که از دیرباز بر سر این دوراهی گیر افتاده و هرگز نتوانسته راهی میانبر بین این دو مقوله بیابد و یکبار برای همیشه تکلیفش را با این پارادوکس روشن کند. در نقاطی از کره زمین که به باور عقل و منطق جزو ممالک پیشرفته محسوب میشوند، علم وسیله ایست برای رسیدن به ثروت. کارآفرینی، نوآوری، خلاقیت، ایده پردازی، یافتن راه حل مسایل دشوار، همه و همه باعث تولید ثروتی عظیم برای آن کشورها شده و آنها را از اتکا به منابع زیرزمینی و تاراج هدایای طبیعت، تا حد قابل قبولی جدا کرده است. و همه اینها از مسیر علم و دانش روزآمد و پویا گذشته اند.

فوتبال هم به عنوان سوغاتی جذاب همان سرزمینها، بی تردید از این قاعده مستثنی نیست. و دقیقا طبق همان الگو، تناقض میان نقش علم و ثروت در آن جوامع و جامعه خودمان کاملا آشکار است. مثل همه نظامهای آموزشی مبتنی بر کشف توانایی انسانها، آنها ابتدا اولین جرقه های استعداد را می یابند و آنگاه همه دانش خود را طی یک برنامه مدون به آنهاتزریق میکنند و آنچنان بارشان می آورند تا خود و خواسته ها و توانایی هایشان را بشناسند و در محدوده همان شناخت و توانایی، به کسب درآمد بپردازند. اینجا اما برعکس است...

الهی به امید تو، ستاره ای متولد میشود و از تماشاگر و کارشناس و خبرنگار دلبری میکند. آنگاه در آشفته بازار فوتبال ایران ایجنتی می یابد تا طی یک فرایند چانه زنی، به بالاترین پیشنهاد رسیده پاسخ مثبت بدهد و ارقام صدها میلیونی پای قراردادها مهر بخورد. نه آن بازیکن توانایی اش را شناخته و نه افقی برای پیشرفت خود متصور است. فقط میداند که عمر دوران بازیگری اش کوتاه است و باید هرچه زودتر بارش را ببندد و خلاص... نتیجه این میشود که ته ته آرزوهای فوتبالیستهای ما (بیشترشان) میشود قطر امروز و امارات سابق که هم فضای زندگی متفاوتی از ایران دارند و هم پول بیشتری میدهند و هم عنوان پرطمطراق لژیونر را بر یقه بازیکن ایرانی سنجاق میکنند. در اوضاع و احوال کنونی جامعه ایران که پول مبنای تشخیص همه صلاحیتها و لیاقتها و پیشرفتهاست، البته نمیتوان بر بازیکنان ایرانی خرده گرفت. اما همین ماهایی که از این فرهنگ پول طلبی صرف فغان و ناله میزنیم، در موقعیت مشابه بعید است طوری رفتار نکنیم که این بندگان خدا میکنند.

حالا بحث سروش است و الخور... بخاطر ندارم بازیکنان زیادی را که به کشورهای حوزه خلیج فارس رفته باشند و در بازگشت به ایران همان تصویری را ازخود به نمایش بگذارند که در خاطره ها بود. از حسین فرکی و حمید درخشان و ناصر محمدخانی بگیر تا مهرزاد معدنچی و جواد کاظمیان و محمد نوری و بقیه. باقی اگر به اروپا رفتند که روندشان اصلاح شد و اگر زود برگشتند، از اثرات منفی بیشتر گریختند و اگر در سن بالا ناگهان شکوفا شدند که دیگر معجزه است لابد...

این سرنوشت بی تردید در انتظار سروش رفیعی نیز هست. سروش در آن دوراهی ازلی و ابدی، ثروت را برگزید، بقیه دلایل بهانه اند. کسی هم نمیتواند به همان دلایلی که در بالا گفتم به انتخاب وی خرده بگیرد. اما آن "دریغ" گفتنی که دور نیست درباره سروش بگوییم، از حالا جان مرا می آزارد. امیدوارم دست کم زود برگردد تا آن گرد مرگ آور رخوت شیخ نشینها، بر جسم و جانش رسوب نکند. یا از همانجا به اولین پیشنهاد اروپایی اش پاسخ مثبت بدهد و خود را از باتلاق تیمهای درجه سه عربی برهاند. هرچه زودتر. دریغ هایمان را نگه میداریم. به امید اینکه هرگز درباره سروش رفیعی به کارشان نبندیم.