عادل؛ ماشين تبليغات كي روش

تيم ملي كره جنوبي در اتفاقي تاريخي آلمان را با دو گل مي برد و مدافع عنوان قهرماني را از جام جهاني اوت مي كند، اما بازيكنان اين تيم موقع بازگشت به كشور در فرودگاه سئول با پرتاب تخم مرغ از سوي معترضان به حذف زودهنگام مورد استقبال قرار مي گيرند. در ايران اما حجم رضايتمندي از تيم حذف شده كي روش چنان است كه به منتقدان اجازه نفس كشيدن هم داده نمي شود. پس از بازي با پرتغال، عملا فضايي ساخته شد كه انگار ايران مقتدرانه قهرمان جهان شده و احدالناسي حق ندارد حتي به اندازه يك خط در مورد نقايص و كاستي هاي اين تيم حرف بزند و در شايستگي آن تشكيك كند. يك روزنامه ورزشي كاريكاتوري كشيد كه در آن كي روش را در حال گل گرفتن دهان مخالفانش نشان مي داد؛ طرحي عجيب كه نيات و واقعيت رسانه اي اين روزها را در يك قاب مختصر نشان مي داد. با احترام به تمام سلايق و عقايد و ضمن پاسداشت همه آنچه كي روش براي تيم ملي ايران انجام داده، بايد گفت فضاي رضايتمندي فعلي بيش از حد غلوشده و غيرطبيعي است؛ طوري كه به نظر مي رسد يك پروپاگانداي ورزشي عظيم با تمام وجود مشغول بزرگنمايي كارنامه كارلوس كي روش است و اهدافش را طوري تعيين كرده كه هر نقدي بر تيم مربي پرتغالي، نشانه بي عقلي و كم خردي تلقي شود. طلايه دار اين جريان هم صد البته تلويزيون دولتي و رسمي كشور است؛ جايي كه روند «راضي سازي» مخاطب از جملات پر سوز و گذاز و البته آه و اشك گزارشگران در رثاي تيم ملي و سرمربي اش شروع مي شود و آخر شب ذهن هاي آماده و نيم پز شده را براي زدن ضربه نهايي در اختيار عادل فردوسي پور قرار مي دهد!

 عادل؛ ماشين تبليغات كي روش
ضريب نفوذ عادل فردوسي پور بين هواداران فوتبال در ايران بسيار بالاست؛ آنقدر كه مي شود به شوخي گفت اگر او صلات ظهر روي صفحه تلويزيون ظاهر شود و به ملت بگويد الان شب است، خيلي ها باور مي كنند و بعضي ها هم رسما لحاف و تشك پهن مي كنند و مي خوابند! البته در سراسر دنيا از اين دست چهره هاي پرنفوذ تلويزيوني زياد داريم. اعتبار عادل هم بيش از هر چيز ديگري ناشي از پاكدستي و توانايي اوست، اما واقعيت آن است كه مجري نود بيش از حد و به شكلي غيرقابل قبول خودش را وقف كارلوس كي روش كرده؛ طوري كه بعد از هفت سال كار مربي پرتغالي در ايران، حتي هفت جمله هم انتقاد فني و غيرفني از فردوسي پور در مورد عملكرد او نمي توان پيدا كرد. عادل كه يك روز به طعنه «كي روشي پور» خوانده شد، حالا انگار در مسيري بي بازگشت قرار گرفته و براي اينكه حقانيت خودش را ثابت كند، خودش را مكلف كرده دستاوردهاي كارلوس را بيش از آنچه هست بزرگنمايي كند. فردوسي پور خودش را در جنگي بي وقفه با منتقدانش مي بيند، پس از تمام ظرفيت رسانه اي اش استفاده مي كند تا نشان بدهد مربي پرتغالي بهترين عملكرد ممكن را در ايران دارد و مطلقا هيچ نقصي در كار او نيست. عادل 10سال پيش استناد امير قلعه نويي به دوندگي بالاي بازيكنانش در جام ملتهاي آسيا را به سخره مي گرفت، اما حالا آمار دوندگي شاگردان كي روش را يك امتياز بزرگ به شمار مي آورد. البته كه كي روش و قلعه نويي از نظر جايگاه فني قابل مقايسه نيستند، اما نمي شود كه دويدن بازيكنان براي يك مربي خوب باشد و براي ديگري نه! عادل در ويژه برنامه «بيست هجده» هم با تمام وجودش براي كي روش جنگيد و با كلمه به كلمه حرف هايش احساس رضايتمندي جامعه از نتايج و نمايش هاي تيم ملي را تقويت كرد. اساسا زياده روي او در همين رابطه بود كه نطفه جنگ جديد بين موافقان و مخالفان تيم ملي را بست؛ جايي كه فردوسي پور پس از بازي ايران و پرتغال گفت: «من اگر جاي منتقدان تيم ملي بودم خجالت مي كشيدم و احساس عذاب وجدان مي كردم.» وقتي رويكرد مهم ترين مجري رسانه انحصاري تلويزيون اينقدر يكطرفه است، چرا نبايد انتظار داشته باشيم توده مردم كه بعضا شايد به هيچ رسانه ديگري دسترسي يا اقبال ندارند، عملكرد تيم ملي را بي عيب بدانند؟ در برنامه جمعه شب بيست هجده، مجيد حسيني گفت: «در بازي با مراكش قرار بود پژمان منتظري به جاي اميد ابراهيمي به ميدان برود، اما او يك لحظه نياز به دستشويي پيدا كرد و كي روش هم مرا به زمين فرستاد. پس از آن من در دو بازي بعدي هم فيكس شدم.» اگر اين اتفاق براي يك مربي ايراني رخ مي داد و عامل بسيار تاكتيكي و فني «قضاي حاجت» تركيب تيم او را در جام جهاني عوض مي كرد، فردوسي پور چه بلايي بر سر او مي آورد؟ عادل اما جمعه شب با مجيد حسيني گفت و خنديد و از حكمت و قسمت حرف زد!

انتخاب تیتر
این مساله اهمیت بسیار زیادی در سوگیری مردم راجع به اتفاقات مختلف دارد. مثلا برای ارزان تر شدن قیمت ارز بعد از یک دوره گرانی، هم می توان تیتر زد: «دلار پایین کشید» و هم می توان از تیتری شبیه این استفاده کرد: «ادامه نوسان و هرج و مرج در بازار ارز.» ما فقط با یک واقعیت روبه رو هستیم، اما بسته به اینکه هر رسانه چه سمت و سویی دارد و در دسته حامیان قرار دارد یا منتقدان، تیتر متفاوتی برای این رويداد يكسان انتخاب می کند. قصه عملکرد تیم ملی در جام جهانی هم به همین ترتیب است. مثلا در پایان دور گروهی جدول آمار مسابقات توسط فیفا اعلام شده که نشان می دهد ایران بدترین تیم دنیا در حمله کردن و شوت زدن بوده و فقط با چهار ضربه داخل چارچوب، روی پله آخر جام جهانی قرار گرفته، اما رسانه های حامی و به خصوص تلویزیون رسمي با نادیده گرفتن این بخش مهم، روی عملکرد بهتر ایران در بخش تدافعی تمرکز می کنند و تیتر می زنند: «ایران بهترین تیم دفاعی و نهمین تیم منضبط جام جهانی.» حالا آن بخش بهترین تیم تدافعی خودش بحث دیگری دارد که جداگانه بررسی اش می کنیم، اما آیا اساسا بالانشینی در جدول منضبط ها، فضیلت است که تیتر بر اساس آن انتخاب می شود؟ این جدول صرفا بر اساس کارت های زرد و قرمز تنظیم می شود و همانطور که بالا بودن در آن خیلی اتفاق مثبتی نیست، پایین بودن در چنین جدولی هم نشان نمی دهد ما با یک مشتی بازيكن خشن و وحشی مواجه بوده ایم! الان در جدول منضبط های جام کلمبیا اول است و پاناما با آن حالش(!) روی پله چهارم ایستاده، بعد برزیل رتبه 28 را در اختیار دارد و اسپانیا، فانتزي ترين و تهاجمي ترين تيم دنيا هم دقیقا سی ودومین و آخرین تیم فهرست به شمار می رود. خب الان چه کار کنیم؟ پایه اید بریزیم توی خیابان و دوباره شادی کنیم؟ اصلا همین انتخاب عنوان «منضبط ترین» برای جدول «انضباطی» جام جهانی هم خودش داستاني است!

بهترین تیم دفاعی یعنی چی؟
اینکه ایران بهترین تیم دفاعی جام شده یعنی چه؟ برخي هواداران ممکن است با چنین تعابیری تصور کنند ایران اصول دفاع کردن را بهتر از همه دنیا بلد است و این موهبت در اثر حضور هفت ساله کارلوس کی روش نصیب فوتبال کشورمان شده؛ در حالی که مطلقا چنین نیست. ایران صرفا به این دلیل چنین عنوانی را به خودش اختصاص داده که بیشتر از سایر تیم ها رفتارهای تدافعی همچون تکل و بلاک کردن توپ و مهار آن را به ثبت رسانده. دلیلش هم روشن است؛ چون ما از همه تیم های جام بیشتر دفاع کردیم و اجازه دادیم رقبا روی دروازه مان خیمه بزنند؛ در این صورت انتظار دارید تعداد تکل های تیم ملی آلمان بیشتر از ما باشد؟ ایران در کل جام جهانی 21 شوت زده و نیمار به تنهایی 17 شوت؛ نکند توقع دارید برزیلی ها در جدول بیشترین عملیات دفاعی با ما رقابت کنند؟ اروگوئه تنها تیم جام جهانی است که مرحله گروهی را بدون گل خورده به پایان رسانده، چهار تيم فقط يك گل خورده اند و چهار تيم ديگر هم مثل ما دو گل دريافت كرده اند؛ اما ما بهترین تیم تدافعی جام شدیم، چون توپ بيشتر از همه آنها روي دروازه ما بوده. به همين سادگي!

دروازه بانی خبر
یکی از ستون های جريان سازي رسانه اي، دروازه بانی خبر است؛ به این معنا که حتی کوچکترین و بی اهمیت ترین خبرها در راستای سوگیری ما باید منتشر شوند، اما مهم ترین اخبار در جهت مخالف یا نادیده گرفته می شوند یا در ابعادی ناچیز به انتشار می رسند. مثلا اگر نوه عمه گری لینه کر از یک لحظه خاص از بازی ایران خوشش آمده باشد، این خبر باید «تیتر یک» بشود و روی هدلاین برود، اما وقتی روزنامه تایمز به نقل از کمیته تخصصی داوری اعلام می کند تنها اشتباه سیستم ویدیوچک در کل دور گروهی اهدای پنالتی به ایران در بازی با پرتغال بوده، خبری از این سروصدا نیست و 90 درصد رسانه های همسو با کی روش اصلا آن را ترجمه نمی کنند. چرا؟ چون معلوم می شود دومین گل ایران در این جام هم بادآورده بوده و بدتر از آن تمام داد و فریادهای کی روش علیه کمک داور ویدیویی مطلقا بی ارزش و غیرمنطقی به شمار مي آمده است. شکل واضح این ماجرا اما بعد از مسابقه با اسپانیا بود که موج تمسخر جهانی نمایش تدافعی ایران به خصوص در نیمه اول تقریبا به فضای داخل کشور راه نیافت، اما تمجیدها از شکست خفیف و لحظاتی از بازی جانفشانانه تیم ملی در ابعاد وسیع بولد شد. توجه داشته باشید که اینجا هم عمده تحسین ها معطوف به تعصب و بازی جانانه بازیکنان بود، نه استراتژی منسوخ کادرفنی برای این مسابقه؛ آنچه حتی انتقاد رییس فیفا را هم در مکالمه اش با مهدی مهدوی کیا به دنبال آورد.

اولين بار در تاريخ
تاكيد عمده بخش رسانه اي حامي تيم ملي اين است كه ما در اين جام جهاني براي اولين بار در تاريخ چهار امتياز گرفتيم و بنابراين عملكرد تيم ايران با هر كيفيتي كه در مسابقات حاضر شده قابل تحسين است. اين جام جهاني اما دو نوبرانه تاريخي ديگر هم داشت كه اين دوستان يا ناديده اش مي گيرند يا آن را كمرنگ جلوه مي دهند؛ اينكه در روسيه براي اولين بار در ادوار جام جهاني يك گل به خودي به سود ايران زده شد و باز براي اولين بار يك پنالتي به نفع ما گرفتند؛ تصميمي كه حالا كارشناسان بين المللي داوري آن را بزرگترين اشتباه كل مسابقات مرحله گروهي به شمار مي آورند. بدون آن گل به خودي و اين پنالتي كه هر دو هم در دقايق پاياني به ثبت رسيد، ما الان كجا بوديم؟ البته كه بخت و اقبال هم بخشي از فوتبال است، اما كاش حداقل با خودمان روراست باشيم و اينقدر بر طبل «بدشانسي» تيم ملي نكوبيم. كاش مرتب تكرار نكنيم ژاپن خوش شانس با چهار امتياز صعود كرد و تيم بداقبال ما با چهار امتياز حذف شد. واقعيت آن است كه ما اگر خوش شانس نبوديم، الان حداكثر با دو امتياز به خانه برمي گشتيم.

مقایسه با تیم ملی برانکو
اين ناجوانمردانه ترين بخش دعواهاست؛ جايي كه هر انتقادي از تيم كي روش با اشاره به كم وكاستي هاي تيم ملي در دوران برانكو جواب داده مي شود. پروپاگانداي رسانه اي عمدا فضايي مي سازد كه انگار منتقدان كي روش، مدافعان تيم برانكو هستند و دوست دارند مربي كروات بار ديگر روي نيمكت تيم ملي برگردد؛ در حالي كه واقعا چنين نيست. قطعا تيم ملي ما در جام جهاني 2006 عملكرد خوبي نداشت و باز قطعا كي روش در قياس با برانكو مربي بزرگتري است. اينها اما ارتباطي به هم ندارند. اينكه از كي روش انتقاد مي شود علاوه بر اخلاق تند او كه جاي هيچ دفاعي ندارد، مربوط به كليشه هاي فني اين مربي است كه در هفت سال گذشته تيمش دقيقا به يك شكل بازي كرده و در هفتاد سال آينده هم مسلما همينطور بازي خواهد كرد. اولين بازي مهم كي روش روي نيمكت تيم ملي، ديدار با ازبكستان در تاشكند در مقدماتي جام جهاني 2014 بود كه ما نود دقيقه فقط دفاع كرديم و زير توپ زديم و نهايتا خلعتبري روي يك ضدحمله تك به تك شد و دروازه ازبك ها را باز كرد. آن بازي از نظر شكل و شمايل موبه مو كپي مسابقه ما با مراكش است، با اين تفاوت كه آنجا خلعتبري تك موقعيت ما را گل را كرد، اما اينجا سردار نتوانست! ما با كي روش به سقف توانايي هاي اين مربي رسيده ايم؛ هميشه همين بوديم و هميشه همين خواهيم ماند، بدون اينكه يك سر سوزن تغيير يا پيشرفت فني در تيم تحت هدايت او مشاهده شود. ايران با كي روش مالديو را در مانه يك بر صفر برد، كره را هم در اولسان يك بر صفر برد و مراكش را هم در روسيه يك بر صفر شكست داد. اينكه سبك بازي گرفتن يك مربي از تيمش مقابل مالديو و مراكش يكي باشد، نقص است و يادآوري اين نقص ربطي به برانكو ندارد. حضور مجدد و احتمالي برانكو روي نيمكت تيم ملي قطعا يك «بازگشت به عقب» تاريخي است و چنين چيزي پذيرفتني نيست. عبور از كي روش -هر زمان كه اتفاق بيفتد- بايد به استفاده از يك مربي خارجي خوب، معتبر و باانگيزه منجر شود؛ كسي كه عطش آزمودن شيوه هاي نو را دارد، كسي كه با او فقط يك «بازنده سربلند» با 25درصد مالكيت توپ نباشيم و كسي كه بتواند براي اولين بار در يك دهه گذشته، از پنج پاس پشت سر هم بازيكنان تيم ملي رونمايي كند!