پرده ویژه: به وقت خماری

عنوان یادداشت، نام فیلمی است از محمدحسین لطیفی. فیلمی که با فوتبال ایران یک وجه اشتراک مهم دارد. در این فیلم، دغدغه مشترک ساکنین یک خانه قدیمی و بزرگ، زنده و سالم ماندن مادری است که امکان ادامه زندگی و سکونت آنها، به حیات و حضور او بستگی دارد. وگرنه معارضان، خانه را از ایشان خواهند گرفت. حکایت فوتبال ایران و ساکنانش هم همین است.

فوتبال ایران، حکم یک بنای بزرگ و کلنگی را دارد که معارضان متعددی، آن را احاطه کرده و زیر نظر دارند. هرچند ساکنان آن، بهتر از هر شخص دیگری، به لزوم بازسازی و نوسازی آن باور دارند اما از سر ضعف شخصی یا ترس از هجوم معارضان، دست به این کار نمی زنند. آنها هر از گاهی، تحت تأثیر الزامات قانونی و بین المللی فوتبال، درست مثل الزامات قانونی شهردار ی ها برای ساختمان ها، در سیما و منظر سازمان فوتبال ایران دستی می برند و بزک و دوزکی می کنند و وعده ای می دهند تا از ستونی به ستون دیگر، روزگار بگذرانند.

مقاله ها، مصاحبه ها، تحلیل ها، نقدها و یادداشت های بسیاری در باب آسیب شناسی فوتبال ایران، منتشر می شود اما استخوان لای زخم همچنان باقی است. تقریباً هیچ کدام از تحلیلگران و منتقدان، به صراحت، جرأت اشاره کردن به آن را ندارند.

 خصوصی سازی باشگاه ها، شعار و البته هدف مهم و جذابی است که هر از گاهی در آتشش دمیده می شود و از فقدانش گله و شکایت اما ای بسا همین شاکیان، دلیل رخ ندادن آن پروژه را می دانند و تجاهل العارف می کنند اما به درستی، به رغم آگاهی بر جزئیات، از یادآوری آن دست نمی کشند.

فوتبال ایران، معارض دارد و تا زمانی که تکلیف خود را با معارضان روشن نکرده، در بستر مناسبات اقتصادی و بوروکراتیک فعلی، هیچ تغییری در افق دوردستش مشاهده نمی شود. البته که ناچار است برای ادامه حیات و گریز از ایزوله شدن در دنیای فوتبال، ولو در حد بزک، به الزامات جاری بین المللی تن بدهد. همانطور که در مسابقه برگشت فینال لیگ قهرمانان آسیای فصل گذشته چنین کرد اما عامل درد، همچنان پابرجاست.
در چنین شرایطی با توجه به واقعیت ها و نه فانتزی های فعلاً نشدنی، لیگ برتر فصل تازه، همین هفته آغاز خواهد شد. با همان وصله پینه ها و همان شل کن، سفت کن های همیشگی. نمی شود جلوی روند جاری فوتبال را گرفت. فوتبال، نماد معاملاتی سهام فلان شرکت نیست که چندماه به جهت اصلاح و بررسی و گزارش روند، بسته شده و با شرایط تازه، دوباره باز شود و به بازار داد و ستد بازگردد. فوتبال یک «کل منسجم» است.

زنجیره ای از آدم ها و امکانات و سازمان ها که طی یک فرآیند مستمر و پیوسته، قادر به ادامه حیات است. اگر بناست تا تغییری در ساختار این موجود پدید بیاید، باید تغییری تدریجی، آگاهانه و بر مبنای واقعیت های جاری در ایران باشد. با تأکید بر اینکه باید با یک نگاه و اراده صحیح، بند ناف فوتبال از معارضان چسبیده اش گسسته شود. تا فوتبال ایران، استقلال در تصمیم گیری برای امور خود را به دست نیاورده، کماکان باید با شرایط موجود ساخت و هر لحظه برای تغییر آن به شرایط مطلوب تر دست به ماشه بود. با همین باشگاه های ناقص و همین کارگزاران و کارورزان موجود. در یک ساز و کار استاندارد و صحیح، هرگز جایی برای افراد کثیر الشغل باقی نخواهد بود و تا زمانی که فوتبال ایران، از زیر سایه معارضانش خارج نشده چنان ساز و کاری حاصل نمی شود.