پیشکسوتانی که «بزرگ» نمی شوند «گنده» می شوند

ما مثل خیلی چیزهای دیگر از «مکتب» گرفته تا «فلسفه تیم» تقریباً هیچ تعریف واحدی از «پیشکسوت» نداریم. صرف اینکه یک بازیکن چند وقتی در یک تیم بازی کرده او را پیشکسوت قلمداد می کنیم. در فرهنگ لغت واژگانی مانند «مقدم، پیشگام، پیشرو، پیشقدم» برای این واژه آمده یا «قدیمی ترین و بزرگترین پهلوان یک زورخانه که حق تقدم در پهلوانی دارد» را معادل آن آورده اند اما انصافاً وقتی از پیشکسوت فوتبالی حرف می زنیم این واژه ها یاد شما می آید یا کسانی که در فضای مجازی یا تلویزیون بیشتر کل کل می کنند و دماغ حریف را می سوزانند؟

خیلی از بازنشسته های فوتبال وقتی پای حرف زدن در مورد دنیای فانی پیش می آید یا جایی زیر تابوت رفیق جان باخته ای را می گیرند جملات کلیشه ای «ای بابا! ما بیرون از زمین رفیقیم و این رنگا چیه»، «مهم معرفت و انسونیت! هستش وگرنه جام ها میان و میرن»، «ما باید قدر همو بدونیم چون جوونا به دهن ما نگاه میکنن و درستش نیس که جوری حرف بزنیم اونا بیوفتن به جون هم» و... اما بعضی از همان فیلسوفان و زاهدان تارک دنیا، وقتی به تلویزیون دعوت می شوند یا در تنهایی شان می خواهند از هواداران دلبری کنند و فالوور بالا ببرند حرف هایی می زنند که شرم آور است. من برای یک بازیکن قدیمی که بخشی از جوانی و سلامتی اش را تقدیم یک باشگاه کرده (فارغ از اینکه پول گرفته، کم گرفته یا دلی بازی کرده) احترام قائلم و حق می دهم عاشقانه تیمش را دوست داشته باشد اما از اطلاق «پیشکسوت» به هر کسی که می خواهد به هر قیمتی با سوءاستفاده از برند یک باشگاه یا هواداران آن دیده شود فراری ام. تکرار می کنم: به هر قیمتی، از جمله دلبری های لوس و خردسالانه در تحقیر تیم حریف!

رسانه ها دنبال جنجالی ها می گردند. در رسانه عموماً «سرگرمی» بر «آموزش» غلبه دارد. گردانندگان آن بیشتر دیده شدن می خواهند و تعارف هایی مانند «فرهنگ سازی» و «رسالت در برابر جامعه» و «منشور اخلاقی» و... صرفاً برای خالی نبودن عریضه است وگرنه همه با این واقعیت کنار آمده ایم که لایک و فالوور به خون عصر ارتباطات تبدیل شده و خبر طلاق یک بازیکن فوتبال بر معرفی کتاب یا فیلمی ارزشمند توسط بازیکن دیگر غلبه دارد و ملت مشتاقانه اولی را می بلعند. اینکه رسانه ذائقه می سازد یا مردم منوی رسانه را تعیین می کنند بحث مفصلی است.

این متن در دفاع از پیشکسوتان محترمی است که چون جیغ نمی کشند، توهین نمی کنند، به حریف احترام می گذارند، خودنمایی اغراق شده ندارند و... کسی آنها را نمی بیند، دعوت شان نمی کند به رادیو و تلویزیون و در نتیجه نسل جدید هیچ تصویری از آنها را در ذهن نگه نمی دارد و همان فحاشان و هتاکان و خالقان خاطرات جعلی یا نفرت افزایان تا مقام «پیشکسوت باتعصب» صعود می کنند و صاحب حواریونی می شوند که به پشتوانه آنها با فشار رسانه ای از باشگاه خودشان سهم خواهی می کنند و با همان هوش اندک و صدای بلند به تیم هم صدمه می زنند.

انتظار اینکه متر و معیاری مشخص شود که چه کسی پیشکسوت باشگاه است و حق اظهارنظر دارد یا ندارد شاید شبیه به دیکتاتوری باشد اما واقعاً هر کس که چند سالی در یک باشگاه توپ زده حق دارد در همه ارکان باشگاه مداخله کند، نقش مدیرعامل، سخنگو، روابط عمومی و... را بازی کند؟ «گنده» شدن با «بزرگ» شدن تفاوت دارد. رسانه ها در خلق «گنده»ها نقش کلیدی دارند، وقتش نرسیده با این همه خسارت بر جامعه و خلق تنفر کمی برای «بزرگان و محترمان واقعی» جا باز کنیم و هتاکانی که شهوت دیده شدن به هر قیمت دارند را کمتر پیش چشم خلق به عنوان قهرمان بیاوریم؟